Home Met Hollandse bedaardheid – Dirk J. Tang

Met Hollandse bedaardheid – Dirk J. Tang

  • Gepubliceerd op: 15 juni 2021
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Rob Hartmans
  • 2 minuten leestijd
Met Hollandse bedaardheid – Dirk J. Tang

Waarom schafte Nederland de slavernij af? En waarom duurde dat eigenlijk zo lang? Dirk Tang inventariseert helder en zonder ideologische stellingname welke factoren een rol speelden.

Vergeleken met andere Europese landen schafte Nederland vrij laat de slavernij in de koloniën af. Pas in 1863 was het zover, terwijl de voormalige slaven nog tien jaar onder staatstoezicht bleven staan en gedwongen werden op de plantages te blijven werken. Om die reden wordt tegenwoordig vaak 1873 aangehouden als jaar waarop er echt een einde kwam aan de slavernij.

Wat waren de factoren die een rol speelden bij de afschaffing van een fenomeen dat in de West ruim twee eeuwen had bestaan? Kwam het door het voortdurende verzet van slaven? Of was slavernij economisch gezien gewoon niet meer rendabel? Of was er sprake van een omslag in de publieke opinie? En waarom duurde het in Nederland langer dan in de meeste andere landen? Antwoorden op deze vragen kunnen al snel een ideologisch karakter krijgen, maar in Met Hollandse bedaardheid gaat Dirk Tang op heel bedaarde en heldere wijze in op de verschillende aspecten van deze geschiedenis. Het zal niet verbazen dat er niet één oorzaak voor de afschaffing van de slavernij is aan te wijzen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Tijdens de hele periode van slavernij waren er slaven die ontsnapten en vanuit het oerwoud aanvallen op plantages pleegden en opstanden ontketenden. Toen er een debat over slavernij ontstond speelde dit een rol, maar doorslaggevend was het verzet niet. Ook de toenemende kritiek op het verschijnsel slavernij – voortkomend uit christelijke motieven of verlichtingsidealen – was van belang, waarbij aangetekend moet worden dat vooral de niet-aflatende propaganda van Britse abolitionisten grote invloed had. De Britse druk was sowieso heel belangrijk, want die zorgde ervoor dat koning Willem I in 1814 al wel de slavenhandel verbood.

Ook economische ontwikkelingen speelden een rol. Hoewel de Industriële Revolutie in Nederland ook vrij laat op gang kwam, werd het veel ondernemers al vroeg duidelijk dat slavernij steeds minder efficiënt was. Nadat rond 1833 op suikerplantages in Suriname de eerste stoommachines waren ingevoerd, ontstond er meer behoefte aan geschoolde en gedisciplineerde arbeid en werd slavenarbeid een te onzekere factor. Echt vlot ging het allemaal niet, maar dat gaan dingen in het gezapige en bedaarde Nederland zelden.

Rob Hartmans is historicus, journalist en vertaler.

 

Met Hollandse bedaardheid. Hoe Nederland tussen 1800 en 1873 slavernij in de koloniën afschafte

Dirk J. Tang

192 p. Walburg Pers, € 14,99

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 7 - 2021

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer