Home Marius Broekmeyer, Bedrogen bedriegers. Stalin contra Hitler

Marius Broekmeyer, Bedrogen bedriegers. Stalin contra Hitler

  • Gepubliceerd op: 26 juni 2006
  • Laatste update 25 mei 2023
  • Auteur:
    Wim Berkelaar
  • 2 minuten leestijd

Zelden heeft een studie zoveel stof doen opwaaien als De ijsbreker van de Russische historicus Viktor Suvorov. In dat boek beweerde Suvorov dat Hitler met zijn aanval op de Sovjet-Unie, die op 22 juni 1941 begon en de geschiedenis in is gegaan als Operatie Barbarossa, Stalin maar net voor was geweest.



Hoewel het communisme al op het punt stond ineen te storten (het boek verscheen in 1989), veroorzaakte Suvorovs stelling grote commotie. Het communisme was al ontmaskerd als een moorddadige ideologie die miljoenen Russen het leven had gekost. En nu zou de Sovjet-Unie ook nog als agressor zijn opgetreden in de Tweede Wereldoorlog? De gedachte was nauwelijks te verdragen voor lieden die tenminste íéts goeds in het ‘socialistische’ land wilden blijven zien.

Marius Broekmeyer behoorde in 1989 niet tot die linkse lieden, maar was als slavist en kenner van de Russische geschiedenis aanvankelijk evenmin overtuigd van Suvorovs bewering. In 1999 ontkende hij in zijn goed ontvangen studie Stalin, de Russen en hun oorlog na lang wikken en wegen nog dat Stalin een ‘preventieve’ aanval had gepland. Maar in zijn nieuwste boek is Broekmeyer om. Hij heeft alle recente – vooral Duitse en Russische – literatuur doorgenomen en is er nu van overtuigd dat Stalin wel degelijk het plan had ‘bondgenoot’ Hitler aan te vallen.

Broekmeyer ziet vooral in de maand mei voldoende aanwijzingen om die stelling kracht bij te zetten. Op 5 mei 1941 zou Stalin een redevoering hebben gehouden waarin hij sprak over een revolutionaire oorlog die het kapitalisme zou moeten breken. Tien dagen later (op 15 mei) zou de generale staf van het leger een aanvalsplan hebben uitgewerkt. In die tijd begon de Sovjet-propaganda ook een campagne om de geesten rijp te maken voor een aanvalsoorlog. En ten slotte werden grote delen van het Rode Leger kort voor het uitbreken van de oorlog aan de westgrens samengetrokken.

Broekmeyer schrijft dit alles zeer zorgvuldig op. Omdat hard bewijs voor Stalins intenties ontbreekt, is een ondubbelzinnig oordeel onmogelijk. Maar hij maakt nog eens heel duidelijk dat Stalin een even kwaadaardige figuur was als Hitler – zo niet kwaadaardiger.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer