Janny van der Heijden is presentatrice en culinair publiciste. Ze schreef onder meer Dineren aan de gracht bij een tentoonstelling in Museum Van Loon en werkt aan het boek Smaakpalet van de Lage Landen, over vier eeuwen eetcultuur. Ze heeft bewondering voor Elizabeth I van Engeland vanwege haar intellect en grote veerkracht.
Wanneer maakte u kennis met koningin Elizabeth I van Engeland?
‘Over het boeiende leven van Elizabeth (1533-1603) zijn door de jaren heen verschillende geromantiseerde films verschenen, en als middelbare scholiere ben ik door haar gefascineerd geraakt. Ik hou van sterke vrouwen over wie de meningen verdeeld zijn. Elizabeth was een grote; ze is een van de zeldzame vrouwen naar wie een tijdperk is genoemd.’
Wat spreekt u in haar aan?
‘Haar enorme veerkracht, grote intelligentie en sociale bewogenheid. Tegen de verwachting in besteeg ze als tweede dochter van Hendrik VIII en zijn tweede vrouw Anna Boleyn in 1558 de Engelse troon. Haar moeder werd onthoofd toen zij een peuter van twee was, op haar veertiende stierf haar vader. Het was een tumultueuze tijd, want Engeland was verdeeld tussen het katholicisme en het opkomend protestantisme. Elizabeth was als protestantse troonpretendent gevangengezet voordat ze naar het hof werd geroepen. Een vrouw op de troon was zeer ongewoon, maar in de 45 jaar dat ze regeerde heeft ze haar stempel op Engeland gedrukt.’
Bewonderingswaardig?
‘Absoluut. In een tijd waarin een vrouw was voorbestemd om moeder te worden, wees Elizabeth iedere huwelijkskandidaat af en hield de touwtjes stevig in eigen handen. Ze hield zich staande te midden van politiek tegenstanders, hofintriges en mannen als Thomas Seymour, die zelf de macht wilde en zich in haar tienerjaren aan haar vergreep.’
Ze bleef haar leven lang ongehuwd.
‘Misschien besloot ze al jong na deze #MeToo-achtige ervaring met Seymour dat ze nooit wilde trouwen. Elizabeths bijnaam was “Virgin Queen”; zelf zei ze dat ze geen plaats had voor een echtgenoot omdat ze getrouwd was met het Engelse volk. Wat mij in het bijzonder treft, is dat ze zich ook bekommerde om de gezondheid van de bevolking. Zo liet ze bijvoorbeeld richtlijnen opstellen waaraan een brood moest voldoen, of over het percentage hop in het bier. Met haar voedselwetgeving liep ze ver, ver vooruit.’
Wat at en dronk de koningin zelf?
‘De two pints of beer waarmee ze de dag begon zijn befaamd. Ze had een keukenstaf van 160 man die haar in haar eigen vertrekken maaltijden voorzette, die altijd werden voorgeproefd. Dol was ze op gesuikerd fruit. Haar gebit schijnt niet al te best te zijn geweest, sommige tanden waren zwart.’
Had Elizabeth ook tekortkomingen?
‘Er wordt haar wel verweten dat ze ijdel was, en eigengereid, maar als ze niet overtuigd was geweest van zichzelf, was ze nooit zover gekomen.’
Alies Pegtel is historicus en journalist.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
