Home IN BEELD: Rode Kruis

IN BEELD: Rode Kruis

  • Gepubliceerd op: 24 sep 2013
  • Update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Annemarie Lavèn

In 1863 legde zakenman Henry Dunant de basis voor het Rode Kruis. Wat begon als noodhulp voor soldaten op het slagveld groeide in honderdvijftig jaar uit tot een immense hulporganisatie met duizenden medewerkers

Henry Dunant kwam per toeval terecht in de afgrijselijke realiteit van oorlog. De zakenman was in 1859 getuige van de Slag bij Solferino, waar 300.000 Franse, Sardijnse en Oostenrijkse soldaten elkaar afslachtten. Ontzet door het gruwelijke lot van de vele duizenden gewonden, publiceerde Dunant een ooggetuigenverslag. Hij ijverde voor de oprichting van een onpartijdige organisatie die zou toezien op het beschermen van gewonden door oorlogsgeweld, ongeacht de nationaliteit die ze hadden. Ook pleitte hij voor een verdrag waarin deze bescherming werd vastgelegd.

Dunants pleit kreeg gehoor en in 1863 kwam in zijn thuisstad Geneve een werkgroep bijeen. Een jaar later volgde een internationale conferentie en was de oprichting van het Internationale Rode Kruis een feit. In tal van landen werden vervolgens nationale Rode Kruisorganisaties opgericht.

In de beginjaren beperkte de focus zich tot hulp voor gewonde soldaten, maar al snel gingen de vele vrijwilligers van het Rode Kruis zich ook inzetten voor krijgsgevangenen. Een andere belangrijke taak was het registreren van gewonden en gevangenen, om familieleden op de hoogte te kunnen brengen.

De rechten van de gewonden op het oorlogstoneel en op zee, van krijgsgevangenen en sinds 1949 ook van burgers in bezet gebied, werden ondergebracht in de Geneefse Conventie, de benaming voor de vier verdragen die in 1864, 1906, 1929 en 1949 zijn opgesteld en deel uitmaken van het internationaal humanitair oorlogsrecht.

Hoe sterk ook de organisatie en hoe nobel de grondbeginselen, het Rode Kruis kampte met een stijve, bureaucratische structuur. Het sterk procedurele karakter belemmerde adequaat optreden. Deze keerzijde van de hulporganisatie werd schrijnend bloot gelegd tijdens de Tweede Wereldoorlog. Groot was de internationale verontwaardiging toen bleek dat het Rode Kruis geroutineerd Duitse gevangenen had opgevangen, maar Russische gevangen aan hun lot overliet en neutraal – en dus passief – langs de zijlijn had gestaan toen de nazi’s de concentratiekampen vulden.

Regelmatig klinkt de vraag of het Rode Kruis als instituut nog wel voldoet. Maar nog altijd is het Rode Kruis actief in tal van conflictgebieden, voedt het jaarlijks miljoenen mensen en staan vele vrijwilligers paraat wanneer zich een ramp voordoet. En minstens even belangrijk: het Rode Kruis is onverminderd de waakhond van het internationale oorlogsrecht.
 
 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Hongaars protest tegen de dam
Hongaars protest tegen de dam
Artikel

Hongaren gingen pas de straat op toen de Donau gevaar liep

Ondanks groeiende onvrede over het communistische systeem keken Hongaren in de jaren tachtig wel uit om in het openbaar kritiek te uiten. Pas toen de bouw van een waterkrachtcentrale de Donau bedreigde, kwam de bevolking in opstand.  In de jaren vijftig hadden Hongarije en Tsjecho-Slowakije het plan opgevat om een gigantische waterkrachtcentrale met dammen te...

Lees meer
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Het zilvermeer in Bitterfeld is vervuild
Artikel

Oost-Duitsers reageerden geschokt op tv-beelden van smerige fabrieksstad

In de DDR was het anticommunistische verzet van de kerk nauw verbonden met de opkomst van de milieubeweging. Een heimelijk gefilmde televisiedocumentaire over een vieze fabrieksstad zette het Oost-Duitse milieuactivisme in één klap op de kaart.  Het grote publiek leerde de Oost-Duitse milieubeweging kennen toen in september 1988 de televisiedocumentaire Bitteres aus Bitterfeld op de...

Lees meer
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Bulgaars protest tegen de milieuvervuiling in Ruse
Artikel

‘Geef ons schone lucht!’, scandeerden honderden boze Bulgaren

In Bulgarije was de milieubeweging de eerste protestbeweging die burgers tegen het communisme wist te mobiliseren. Moeders kwamen in opstand nadat hun kinderen flauwvielen door overwaaiende fabrieksgassen.  Op het centrale plein van het Bulgaarse provinciestadje Roese, niet ver van de Roemeense grens, stond op 23 september 1987 een groep jonge kinderen te wachten op hun...

Lees meer
Poolse demonstranten in 1980
Poolse demonstranten in 1980
Artikel

Kernramp gaf Poolse milieuactivisten een enorme populariteitsboost

De nucleaire ramp in Tsjernobyl bracht een kentering teweeg in Polen, waar al jaren een protestbeweging tegen het communistische regime sluimerde. Doordat het Sovjet-regime de ramp onder het tapijt wilde schuiven, verbeterde de reputatie van Poolse milieuactivisten. Hun verzet gaf ook andere Poolse protestbewegingen nieuw elan.   In 1980 was de vakbond c opgericht door havenarbeiders...

Lees meer