Home Het jaar 1000 – Valerie Hansen

Het jaar 1000 – Valerie Hansen

  • Gepubliceerd op: 24 september 2020
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Rob Hartmans
  • 2 minuten leestijd
Het jaar 1000 – Valerie Hansen

Het is een populaire mythe die vooral eind vorige eeuw veel werd aangehaald: vlak voor het aanbreken van het jaar 1000 was iedereen in Europa doodsbang, omdat ze geloofden dat duizend jaar na de geboorte van Christus de wereld zou ophouden te bestaan. Dat is onzin, al was het maar omdat toen vrijwel niemand deze jaartelling hanteerde en dat jaar dus helemaal niet zo bijzonder leek. Niettemin blijft ‘het jaar 1000’ een magische klank behouden, zodat de Amerikaanse historicus Valerie Hansen haar boek over het begin van de globalisering – en dat grofweg de periode 800-1200 beschrijft – zo genoemd heeft.

Vergeet dus de zogenoemde apocalyptische doemstemming en vergeet meteen ook de centrale rol van Europa in deze periode. Dit werelddeel bevond zich helemaal aan de periferie van wat je de beschaafde wereld zou kunnen noemen. Gemeten naar bevolking, welvaart, wetenschap, technologie en culturele verfijning was Europa het arme en domme neefje van de Chinese, islamitische en Indiase beschavingen. Maar al die rijken en culturen waren allesbehalve statisch. De inwoners trokken erop uit, ontdekten nieuwe gebieden, introduceerden nieuwe godsdiensten en dreven handel. Er was een netwerk van handelsroutes dat bijna de hele wereld omvatte.

Zo zonk er rond 827 in de Indonesische archipel een Arabische dhow die Chinees porselein vervoerde. De keramische voorwerpen waren beschilderd met tekens die leken op het Arabische schrift, wat erop wijst dat de Chinese ambachtslieden hoopten dat ze in het Abbasidische Rijk – dat een groot deel van Noord-Afrika en het Midden-Oosten omvatte – in de smaak zouden vallen. Uit archeologisch onderzoekt blijkt dat in diezelfde tijd Abbasidische pottenbakkers nieuwe technieken ontwikkelden om de concurrentie van Chinese import het hoofd te bieden. Een duidelijk voorbeeld van de gevolgen van ‘globalisering’ voor lokale economieën.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Hansen beschrijft nog veel meer handelsstromen en de gevolgen die deze hadden. Uit sub-Saharaans Afrika kwam bijvoorbeeld soms zoveel goud dat Egypte kampte met enorme inflatie. Soms kwamen contacten tussen verschillende culturen nauwelijks op gang. Het boek begint met de kortstondige nederzettingen van de Vikingen in Noord-Amerika en besteedt ook aandacht aan de theorie dat zij misschien zijn doorgedrongen tot het huidige Mexico. Over de omvang van de beginnende globalisering rond het jaar 1000 blijft nog veel onduidelijk, en de gegevens zijn vaak fragmentarisch, maar Hansen toont duidelijk aan dat de wereld toen wel degelijk in beweging was.

Rob Hartmans is historicus, journalist en vertaler.

Het jaar 1000. De ontdekking van de wereld. Valerie Hansen, 361 p. Thomas Rap, € 24,99

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 10-2020

Nieuwste berichten

Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer