Home Europees besef

Europees besef

  • Gepubliceerd op: 14 januari 2004
  • Laatste update 29 mrt 2023
  • Auteur:
    Maarten van Rossem
  • 2 minuten leestijd

Dat het met de politieke eenwording van Europa op afzienbare termijn niets zal worden is tegenwoordig een algemeen geaccepteerde opvatting. De oorzaken van dit sombere, wellicht voor sommigen juist opgewekt stemmende toekomstperspectief zijn de afwezigheid van een gemeenschappelijke taal, maar vooral de afwezigheid van een gemeenschappelijke identiteit en een Europees besef.

Het is echter de vraag of het ontbreken van deze twee zaken politieke eenwording inderdaad onmogelijk maakt. De afwezigheid van een gemeenschappelijke taal kan worden gecompenseerd door de ontwikkeling van een algemene tweetaligheid, waarbij alle Europeanen dezelfde tweede taal spreken. Een dergelijke ontwikkeling is al jaren gaande: vrijwel alle jonge Europeanen spreken Engels, zij het soms gebrekkig.

Een besef van Europese identiteit moge afwezig zijn bij de modale Europese burger, het is wel aanwezig bij een zakelijke en ambtelijke elite. En een gemeenschappelijke Europese cultuur is er wel degelijk. Wie dat niet wil geloven, adviseer ik eens een groot museum in een Europese hoofdstad binnen te lopen. Laat ik het Kunsthistorisch Museum in Wenen als willekeurig voorbeeld nemen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

De collectie van dat museum is in zo’n drie eeuwen bijeengebracht door de Habsburgers en omvat werk van Rafael, Titiaan, Van Eyck, Brueghel, Rembrandt, Velazquez, de Kampense kluizenaar Avercamp, Vermeer, Bellotto en nog tientallen anderen, uit alle windstreken van Europa. Tussen veel van die kunstenaars bestond een web van contacten.

En er is natuurlijk ook een gemeenschappelijke Europese geschiedenis. Renaissance, Reformatie, Contrareformatie, Verlichting, Franse Revolutie, Napoleontische bezetting, de eenwording van Duitsland, de Eerste en ten slotte de Tweede Wereldoorlog – het zijn allemaal gebeurtenissen waar heel Europa mee te maken heeft gehad.

Welbeschouwd staat het er op dit moment met de Europese eenwording net zo voor als met de nationale eenwording bij de aanvang van het proces van natievorming in de negentiende eeuw. Het was de elite die een zeker nationaal besef had en dat proces op gang bracht. Had het aan de modale bewoner van bijvoorbeeld Nederland gelegen, dan was hij tevreden voortgesudderd met zijn regionale cultuur en dialect. Als Nederland toen een democratie was geweest, dan was er fel verzet geboden tegen natievorming.Met Europa is het niet anders. Langs democratische weg zal nooit een federaal Europa ontstaan; de gewone burger van Europa leeft in een kleine wereld. De eenwording moet daarom zoveel mogelijk een eliteproject blijven, dat buiten de reguliere democratische besluitvorming wordt gehouden. Per referendum zal deze grootse en noodzakelijke onderneming zeker mislukken.

Nieuwste berichten

Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer