In Duitsland werden tussen november 1918 en oktober 1923 376 politieke moorden gepleegd. De daders waren in 95 procent van de gevallen rechts. Historicus Florian Huber schreef er een spannend en actueel boek over.
In april 2021 stond de Duitse extreem-rechtse Gruppe-S terecht wegens het voorbereiden van aanslagen en in december 2022 deed de Duitse politie invallen bij leden van de Reichsbürgerbewegung. Lange tijd wisten rechtse terroristen onder de radar van de politie te opereren. Pas sinds kort heeft bestrijding van bruin geweld weer prioriteit. Het rechts-terrorisme heeft volgens historicus Florian Huber wortels in de vroege jaren twintig, precies honderd jaar geleden.
Huber vertelt de geschiedenis van het grootste terreurnetwerk: de Organisation Consul (OC). Leider Hermann Ehrhardt was een officier van de keizerlijke marine, die na de nederlaag van 1918 een vrijkorps oprichtte. Zijn mannen streden in dienst van de nieuwe republiek tegen communisten en separatisten, maar waren tegelijkertijd doodsvijanden van de democratie. In 1920 deden ze mee aan de mislukte Kapp-putsch in Berlijn. Daarna ging de groep ondergronds. Het nieuwe plan was om door politieke moorden een burgeroorlog uit te lokken, die rechts zou winnen.
Meer historische context bij het nieuws? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Huber verweeft in deze geschiedenis een andere verhaallijn, over de briljante politicus Walther Rathenau. De wetenschap dat hij aan het eind van het boek zal worden vermoord door terroristen van OC zorgt voor een goede spanningsboog. En passant lees je over de gepolariseerde politiek tijdens de Weimar-jaren, toen reactionaire parlementariërs hun democratische collega’s uitmaakten voor volksverraders. Dat er een verband was tussen deze haatspraak en het terrorisme maakt Huber zo inzichtelijk.
Hoewel dit een geschiedenisboek is, geeft Huber er een actueel tintje aan met citaten en foto’s van hedendaagse rechtse populisten en terroristen. Hij zegt erbij dat de omstandigheden anders zijn dan een eeuw geleden. Destijds waren conservatieve Duitsers twee keer achter elkaar verliezers: eerst in de Grote Oorlog en daarna bij de democratische revolutie. Hiermee vergeleken hebben de huidige ‘verliezers’ weinig reden tot klagen. Om de nieuwe golf van aanslagen te verklaren is dieper gravend onderzoek nodig.
Dat neemt niet weg dat Huber terecht waarschuwt voor een gevaar dat te lang is onderschat. Sinds 1990 hebben rechtse terroristen in Duitsland 93 dodelijke slachtoffers gemaakt. Niet zoveel als in de Weimar-republiek, maar evengoed schrikbarend.
De wraak van de verliezers. De geboorte van rechts-terrorisme in Duitsland
Florian Huber
300 p. Hollands Diep, € 23,99
