Home De waarheid

De waarheid

  • Gepubliceerd op: 21 maart 2005
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Nelleke Noordervliet
  • 2 minuten leestijd

Jan Campert was geen held. Hij schreef een gedicht over helden. Kon een verrader zo schrijven? Dat kon niet. Dat mocht niet. Er was behoefte aan helden. Dankzij het zuivere gedicht werd de dichter gezuiverd. Na de oorlog schijnen velen geweten te hebben hoe het zat met Jan Campert, maar men heeft gezwegen om het gedicht te redden. Het deeg van de geschiedenis was nog zacht en kneedbaar.


Nu de oorlog bijna buiten de horizon van de levenden is geraakt, maken de laatste ooggetuigen schoon schip. Gerrit Kleinveld, verzetsheld, heeft op de drempel van de dood het verhaal openbaar gemaakt dat Jan Campert in Neuengamme onschadelijk is gemaakt door kampgenoten, omdat hij gevaar opleverde voor anderen. De officiële lezing tot nu toe was dat hij stierf van uitputting. Geen heldendood, maar een alleszins acceptabel slachtofferschap. 
           
Waarom was het toen nodig de waarheid te verbergen? Waarom is het nu nodig de waarheid te vertellen? De waarheid kan mij niet zoveel schelen. Wat me wel interesseert, en een wezenlijk onderdeel is van deze geschiedenis en van elke geschiedenis, is de vraag naar de houding ten opzichte van de waarheid. De waarheid is pijnlijk, anders zou ze niet op hoge poten worden verdedigd of worden verborgen of omzwachteld. Dat is op zichzelf vreemd, want de waarheid wordt over het algemeen geassocieerd met goed. We moeten de waarheid spreken, vinden velen. En geschiedenis schrijven is waarheid zoeken. Waarom dan dat gesjoemel met de waarheid? 
           
Kort na de oorlog is er veel aan de kaak gesteld, maar minstens zoveel verdoezeld. Met medeweten van mannen als Kleinveld. Er was een hoger belang dan de waarheid. Dat was in het geval van Campert de symboolwerking van het gedicht en in het kielzog van het gedicht: van de auteur. Maar dat was niet het enige. Van nog hoger belang was de bescherming van het eigen blazoen. Liquidatie van ‘eigen’ mensen vond plaats op grond van een beslissing onder druk van de omstandigheden. Die beslissing zou in vredestijd in twijfel getrokken kunnen worden. In de oorlog waren er veel kleuren grijs tussen het zwart en het wit. Na de oorlog verdroeg men geen grijs meer. 
           
Waartoe dient de waarheid over Jan Campert? Waartoe dient die waarheid door de negentigjarige Gerrit Kleinveld indirect onthuld aan de vijfenzeventigjarige zoon van Jan Campert? Waarom kon Kleinveld zijn verhaal niet in een brief schrijven, te openen na zijn dood en na de dood van Remco? Waarom nu? 

Ik had best nog even zonder de waarheid gekund.

 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer