De toekomst van Obama

De verkiezing van Barack Obama was op zichzelf al een revolutionaire gebeurtenis. Wie voor 2008 zou hebben voorspeld dat in 2008 een zwarte kandidaat zou worden gekozen, zou voor gek zijn versleten.

Vergelijking met Roosevelt

De voorspeller zou nog veel meewariger zijn bekeken als hij ook zou hebben voorzien dat de twee meest prominente tegenstanders van de zwarte kandidaat een vrouw en een bejaarde zouden zijn. Het is overigens verbazingwekkend dat Obama zo vanzelfsprekend als een zwarte kandidaat werd beschouwd – hij heeft immers een zwarte vader en een blanke moeder, en kon met evenveel recht worden gezien als een blanke kandidaat.
 

Het is verbazingwekkend dat Obama als een zwarte kandidaat werd beschouwd

Sommige waarnemers meenden dat de verkiezing van Obama nog weleens veel revolutionairder kon uitpakken dan wij vermoedden. Zij suggereerden dat Obama, als hij de mogelijkheden die de kredietcrisis hem bood optimaal gebruikte, vergeleken kon worden met Franklin D. Roosevelt. Die verschafte de natie in 1933 een nieuwe, duurzame sociaal-politieke agenda en formeerde bovendien een electorale coalitie die de Democraten bijna een halve eeuw tot de meerderheidspartij maakte.

Als Obama een succes van zijn presidentschap maakt, zal hij de Republikeinen ongetwijfeld voor een decennium of meer in het defensief dringen. Zo vernieuwend als Roosevelts New Deal zullen zijn politieke activiteiten echter zelfs met de beste wil niet worden, was de verwachting.
 

Veel stemmen onder blanke goed opgeleiden

Roosevelts New Deal creëerde immers de moderne federale overheid en het raamwerk voor de Amerikaanse sociale wetgeving. Dat kan nu eenmaal niet nog een keer worden gedaan. Bovendien was het door een oerwoud van belangenorganisaties veel lastiger om ingrijpende institutionele veranderingen tot stand te brengen in 2008. Als Obama erin slaagde de Amerikaanse gezondheidszorg te hervormen, was dat al een wereldwonder.
 

Als Obama erin slaagde de gezondheidszorg te hervormen, was dat al een wereldwonder

Als Obama zijn kaarten goed speelde, dan wass het wellicht wel mogelijk een electorale coalitie te bouwen die de Democraten op z’n minst zou kunnen verzekeren van een sterkere positie dan zij in de afgelopen kwarteeuw hebben gehad. De bouwstenen daarvoor waren aanwezig. Obama dankte zijn overwinning in 2008 aan een veelbelovend electoraal ensemble. Van de kiezers tussen 18 en 30 jaar heeft zo’n twee derde deel op hem gestemd in dat jaar. Van de nieuwe kiezers stemde 70 procent op Obama.

Zwarten hebben begrijpelijkerwijze voor 90 procent op hem gestemd, maar ook onder chicano’s deed Obama het bijzonder goed. Een meerderheid van de blanke Amerikanen koos voor McCain, maar Obama haalde meer stemmen dan zijn tegenstander onder goed opgeleide witte kiezers. McCain kreeg de steun van arme, laagopgeleide blanken en die zullen in de toekomst niet in aantal toenemen.

Als de begonnen recessie uit 2008 een jaar of twee duurde en de Amerikaanse economie in het najaar van 2010 weer begon op te krabbelen, met als resultaat dat de economie tegen 2012 goed draaide, wass een verkiezingsoverwinning in dat jaar praktisch verzekerd – mits zich geen wonderlijke schandalen of andere dramatische gebeurtenissen voordeden. Zou de komende recessie zich onverhoopt ontwikkelen tot een echte, langdurige depressie, dan zat Obama in 2012 met een probleem. In 2012 werd hij herkozen.
 

De Republiekeinen zaten natuurlijk in zak en as na de verkiezing van Obama in 2008

Op dat moment zaten de Republikeinen natuurlijk in zak en as en lag het voor de hand hun een schrale toekomst te voorspellen in 2008. Als de radicale rechtervleugel van de Republikeinen het interne debat won na 2008 en Sarah Palin vier jaar werd genomineerd, is een verkiezingsoverwinning zeer onwaarschijnlijk.

Toch is het altijd oppassen geblazen met dergelijke voor de hand liggende voorspellingen. In 1964 ging de radicale Barry Goldwater volkomen kansloos ten onder tegen Lyndon Johnson, en de deskundigen voorspelden dus een duistere toekomst voor de Republikeinse partij. Toch won die in 1968 met een zo onaantrekkelijke kandidaat als Richard Nixon.