Na de Tweede Wereldoorlog probeerden Joden in Duitsland een eenheid te vormen, ook toen het land uiteenviel in twee staten. In de DDR stuitten de Joden op tegenwerking van de overheid, schrijft de Duitse historicus Andrea Sinn in het tijdschrift Central European History.
Joden die na de Holocaust in het ‘land van de daders’ bleven wonen, probeerden weer een gemeenschap op te bouwen. Dat werd ze niet gemakkelijk gemaakt. Flinke aantallen Duitsers waren nog altijd antisemitisch, zoals bijvoorbeeld bleek uit herhaalde vernieling van Joodse graven. Veel Duitse Joden vertrokken in de naoorlogse jaren met name naar de VS en Israël. Toch waren er tegen 1951 nog zo’n 21.500 Joden over in het westen, en 4000 in het oosten.
Deze Duitse Joden kregen te maken met de Koude Oorlog en de groeiende kloof tussen Oost- en West-Duitsland. Toch richtten ze in 1950 een Centrale Raad voor Joden in Duitsland op, die in beide staten pleitte voor acceptatie, compensatie voor oorlogsleed en restitutie van bezit.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
In de DDR werden Joden die contacten in West-Duitsland hadden gewantrouwd en afgeschilderd als spionnen. Het werd hun moeilijk gemaakt naar de Bondsrepubliek te reizen voor bijeenkomsten van de Centrale Raad en sommigen werden gedwongen verklaringen te tekenen tegen het ‘fascistische’ westen. Daar kwam nog bij dat Stalin een antisemitische campagne lanceerde in het hele Oostblok. Oost-Duitse Joden verloren voorname posities en hun huizen werden in beslag genomen. Honderden Joden vertrokken daarom naar het westen.
Na de dood van Stalin in 1953 verbeterde de situatie, maar samenwerking met Joden elders werd nog steeds tegengewerkt. Hoewel de Centrale Raad contact met hen probeerde te houden, raakten Joden in de DDR steeds verder geïsoleerd. In augustus 1961 maakte de bouw van de Berlijnse Muur de kloof nog moeilijker overbrugbaar. De samenwerking tussen Oost- en West-Duitse Joden kwam daarna ten einde.
