Volgens Poetin wordt Oekraïne geregeerd door neonazi’s en moest hij zijn leger sturen om het land te ‘denazificeren’. Veel Russen geloven hem, omdat Oekraïense nationalisten tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerden met de Duitse bezetter. Wat het Kremlin echter niet vertelt, is dat nog veel meer Oekraïners tegen het fascisme vochten.
Dit artikel krijgt u van ons cadeau
Wilt u ook toegang tot HN Actueel? Hiermee leest u dagelijks geschiedenisverhalen met een actuele aanleiding op onze website en ontvangt u exclusieve nieuwsbrieven. U kunt de eerste maand onbeperkt lezen voor € 1,99. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.
Op 17 september 1939 viel het Sovjetleger Polen in het oosten aan. De bezetting vloeide voort uit het niet-aanvalsverdrag dat Jozef Stalin een maand eerder had gesloten met Adolf Hitler. Een geheim protocol gaf de Sovjet-Unie de vrije hand in het toenmalige oosten van Polen (tegenwoordig het westen van Oekraïne en Belarus), de Baltische landen en Bessarabië (ongeveer het huidige Moldavië). In ruil daarvoor mocht Hitler het westen van Polen bezetten, wat hij twee weken voor de Sovjet-invasie ook deed. In de stad Brest vond een gezamenlijke militaire parade van Duitse en Sovjet-troepen plaats.
Meer lezen over de geschiedenis van Oekraïne? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Officieel heette het dat het Rode Leger in Oost-Polen de Russische ‘bloedbroeders’ – de hier woonachtige Oekraïners en Wit-Russen – ‘bescherming’ kwam bieden. Een deel van de vier à vijf miljoen Polen die er ook woonden, werd gedeporteerd of zelfs vermoord – zoals bijna 22.000 slachtoffers in de bossen van Katyn.
West-Oekraïne, met als belangrijkste stad Lviv, werd op 1 november 1939 na geregisseerde verkiezingen bij de Sovjetrepubliek Oekraïne gevoegd. Op deze ‘hereniging’ volgde gelijkschakeling met het Sovjet-systeem, inclusief collectivisatie van de landbouw, antireligieuze propaganda en repressie.
Maar Stalin haalde op deze manier ook de Organisatie van Oekraïense Nationalisten (OOeN) binnen. Weliswaar was in zijn opdracht de leider, Jevhen Konovalets, op 23 mei 1938 vermoord op de Rotterdamse Coolsingel. Maar de OOeN was blijven voortbestaan. De organisatie viel uiteen in twee rivaliserende delen, waarvan een onder leiding stond van Stepan Bandera (OOeN-B). Zeker deze tak bewoog zich ver in fascistische richting, inclusief leiderscultus, eenpartijstelsel, bewondering voor Hitlers nieuwe Europese orde, en antisemitisme. De Joden presenteerden voor Bandera’s nationalisten, net als voor de nazi’s, het bolsjewistische bewind. Bovendien streefden de nationalisten een homogene Oekraïense staat na, zonder rechten of zelfs plaats voor etnische minderheden zoals Joden en Polen.
