Op 31 januari 1915 schudden de Belgische koning Albert I en Andrej Konstantinovitsj, kapitein van het Russische leger en gezant van de tsaar in België, elkaar de hand in een villa in Duinkerke. De koning bevond zich in Noord-Frankrijk, om achter de frontlinie het Belgische leger aan te voeren in de strijd tegen de Duitsers. Konstantinovitsj voelde zich klaarblijkelijk goed thuis bij de Belgische legerleiding: hij deelde gretig eretekens uit – ook aan de Belgische koning en koningin.
De vleierij van de Russische gezant aan het adres van de Belgen lijkt een fait divers in de woelige geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog. De koning en zijn leger hadden wel wat anders aan hun hoofd: de gasaanvallen van de Duitse troepen zaaiden dood en vernieling in de loopgraven.
Maar de Belgisch-Russische relaties tijdens en na ’14-’18 hebben in belangrijke mate bijgedragen aan de mythevorming van België als gastvrij toevluchtsoord voor Russen die na de revolutie van 1917 hun land ontvluchtten. Voor Russische migranten en hun nakomelingen stond (en staat) de Belgische koning voor een sterke, anticommunistische monarch die de Russen verwelkomde en te hulp schoot in hun strijd tegen het Rode Leger.
In dit boek wordt deze mythe ontmaskerd en worden de minder fraaie kanten van het Russische migrantenbestaan in België in beeld gebracht. Zo was na de Eerste Wereldoorlog de terugkeer van de vele in België gestationeerde Russische krijgsgevangen problematisch en hadden de Russische migranten in België onder de Duitse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog een hondenleven. De opvallende onwil van vele Russische migranten om te integreren in de Belgische maatschappij blijkt een steeds terugkerend probleem geweest te zijn.
Coudenys heeft in een vlot geschreven boek een interessante episode van de Belgische migratiegeschiedenis tijdens het interbellum beschreven. Dit boek is waardevol omdat het, net als het andere werk van Coudenys, het Oost-Europese aandeel in die migratie grondig onder de loep neemt.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
