Alle artikelen
De Leidse historicus Willem Otterspeer wilde zijn overleden vriend Michaël Zeeman begrijpen en schreef een boek over hem. Het blijkt een raadsel zonder oplossing.
Waar begint een historicus aan als hij een biografie wil schrijven over een van zijn beste vrienden? Een complexe, omstreden en begaafde vriend bovendien. Willem Otterspeer besloot een biografie van journalist Michaël Zeeman (1958-2009) te maken. Hij doet niet geheimzinnig over de vele dilemma’s waarvoor hij kwam te staan. Wat te doen met de vele ruzies van en conflicten rond Zeeman? Bijvoorbeeld de nooit opgehelderde diefstal van duizenden boeken uit de boekhandel in Leeuwarden, waar Zeeman lange tijd werkte. Of was het betaling in natura voor langdurig overwerken? Otterspeer laat feiten en interpretaties de revue passeren en daar moeten we het mee doen. Net zoals het waarom van die ruzies van Zeeman met familieleden, schrijvers en journalisten, de talloze affaires met vrouwen en zijn grenzeloze boekenverzamelobsessie.
Verstandig, maar toch betrokken, misschien zelfs met aan verliefdheid grenzende verwondering. Dat lijkt de benadering die Otterspeer heeft gekozen om het overvolle leven van de hyperintellectueel Zeeman te vatten. Terwijl die toch maar vijftig jaar oud is geworden en nooit het grote werk (een roman ofzo) heeft gemaakt waarmee hij werkelijk onsterfelijk zou zijn geworden. Maar in zijn korte tijd van leven verzamelde Zeeman 40.000 boeken, over veel daarvan schreef hij journalistieke stukken en literaire beschouwingen. Of hij sprak erover met andere fanaten in het televisieprogramma Zeeman met boeken.
En dan werkte hij voor de Rotterdamse Kunststichting, was hij chef kunstredactie en correspondent in Rome van de Volkskrant. Plus debatleider van openbare gesprekken die altijd ergens over gingen. Zeeman studeerde nooit af, maar een charlatan was hij bepaald niet. Niets voor niets. Altijd op zoek naar het grootse en wezenlijke. Hij begreep al de duizenden boeken die hij las en wist ook in welk kader die gezien moesten worden. Met scherpzinnigheid en toewijding schreef hij over alles wat voor zijn voeten kwam. Met een overdonderende aanwezigheid leefde hij compromisloos; ondraaglijk voor velen, bewonderenswaardig voor anderen.
Otterspeer wil weten hoe dat zat met die vriend Michaël. Zijn biografie is een poging de volle, hartverscheurende grootsheid en verguizing onder woorden te brengen. Een notenapparaat of inbedding in literatuur laat hij daarom achterwege. Het is geen wetenschappelijke biografie, daar is het hem niet om begonnen. Hij beschrijft een raadsel zonder oplossing; een leven zonder begin en eind, een innige relatie zonder reden. Een fenomeen dat bestond en bestaat. Het is niet onopgemerkt gebleven.
In alles ben ik groot. Leven en lezen van Michaël Zeeman
Willem Otterspeer
336 p. Prometheus, € 37,50
Boek over Michaël Zeeman begon als verwondering over een vriend
De Leidse historicus Willem Otterspeer wilde zijn overleden vriend Michaël Zeeman begrijpen en schreef een boek over hem. Het blijkt een raadsel zonder oplossing. Waar begint een historicus aan als hij een biografie wil schrijven over een van zijn beste vrienden? Een complexe, omstreden en begaafde vriend bovendien. Willem Otterspeer besloot een biografie van journalist...
Uitvinder Nikola Tesla voorspelde de drone als oorlogswapen
De komst van drones op het slagveld is al in 1907 voorzien door uitvinder en natuurkundige Nikola Tesla. Zijn experimenten met radiografische besturing legden mede de basis voor de ontwikkeling van onbemande oorlogsvliegtuigen. Nikola Tesla wordt gezien als een van de belangrijkste uitvinders op het vlak van elektrotechniek en radiocommunicatie. Hij werd in 1854 geboren...
In Cambodja is de Rode Khmer nog steeds een open wond
In de jaren zeventig voerde de Rode Khmer een schrikbewind in Cambodja. Deze communisten joegen een kwart van de bevolking de dood in en traumatiseerden de rest. Toch zijn de daders nauwelijks vervolgd. Voor toeristen die naar Cambodja komen staat het betoverende tempelcomplex Angkor Wat bovenaan het verlanglijstje. Dat ligt nu in de jungle, maar...
Nederlandse wiskundige bracht China op het idee van eenkindpolitiek
Eind jaren zeventig bepaalde de Chinese overheid dat ouders niet meer dan één kind mochten krijgen. Dat beleid was gebaseerd op wiskundige projecties. Een van de onderzoekers die de Chinezen daarmee liet kennismaken was de Nederlander Geert Jan Olsder. In het voorjaar van 1975 meldde zich een Chinese delegatie bij de Technische Hogeschool Twente. Het...
Een Nederlandse idealist liep in de val van Jozef Stalin
In 1924 vertrok Dirk Schermerhorn naar de Sovjet-Unie om te helpen bij de opbouw van de communistische heilstaat. Hij maakte al snel deel uit van de elite. Tot de paranoïde Sovjetleider Jozef Stalin hem begon te wantrouwen. Op 19 december 1936 arriveerde Willem Schermerhorn in Moskou, vanwaar hij de Trans-Siberië Express naar China wilde nemen....
Nederlanders belandden in een Spaans concentratiekamp
Een bont gezelschap van Nederlandse Joden, Spanjestrijders, Engelandvaarders, spionnen en nazi’s belandde in een Spaans concentratiekamp. Edwin Winkels reconstrueert hoe het hun verging. Tijdens de Spaanse Burgeroorlog in de jaren dertig liet generaal Francisco Franco, leider van de rebellerende nationalisten, een paar honderd concentratiekampen bouwen. In totaal werden hier, ook na de overwinning van Franco...
Herman Pleij: ‘Op de Dam voel ik me dicht bij het verleden’
Emeritus hoogleraar Herman Pleij vertelt over zijn historische sensatie. ‘Hoe konden wrede martelingen plaatsvinden in een stad vol humanisten?’ Kent u de historische sensatie, zoals door Johan Huizinga omschreven? ‘Ja, ik kan niet op een plek komen waar dingen herinneren aan het verleden, of ik verbeeld mij dat ik daar ook rondliep of zou kunnen...
Bemoeizucht en territoriumdrift: voor de Verenigde Staten is het doodnormaal
President Trump dreigt Venezuela aan te vallen, ondersteunt de regering van zijn vriend Javier Milei in Argentinië, legt arbitraire handelsheffingen op aan Brazilië, boycot de president van Colombia, wil militairen naar Mexico sturen en torpedeert schepen in het Caribisch gebied. Na jaren van verwaarlozing en toenemende Chinese invloed besteedt Amerika weer meer aandacht aan zijn...
Amsterdam sloeg een flater door te experimenteren met riolering
De ontlasting werd Nederlandse steden rond 1850 letterlijk te veel. Overal lag poep en de stank was niet te harden. Het werd tijd voor een goede riolering, maar hoe moest die eruitzien? Rotterdam koos voor het degelijke spoelstelsel, terwijl Amsterdam besloot te experimenteren. Europese steden verzopen in de negentiende eeuw in hun eigen drek. De...
Democratie komt op 4 en 5 mei centraal te staan
‘In een tijd waarin radicalisering en polarisatie alledaagse begrippen zijn geworden en er wereldwijd in toenemende mate sprake is van conflictsituaties, wijst het Nationaal Comité 4 en 5 mei op het belang van een weerbare democratische rechtsstaat.’ Dat staat in het beleidsplan voor de periode 2026-2031. De les van de Tweede Wereldoorlog is volgens het...
Toekomstvoorspeller Turchin werd weggehoond, maar kreeg gelijk
Het zij u vergeven als u geen flauw idee heeft wat cliodynamica is. Het wordt niet onderwezen aan Nederlandse universiteiten, media laten het schaamteloos links liggen. Wat een gemiste kans is, want deze academische discipline heeft nogal een klapstuk: het kan de toekomst voorspellen. De Amerikaanse geleerde Peter Turchin stichtte het vakgebied rond de eeuwwisseling,...
Joodse vluchtelingen kregen een kille ontvangst in de Cariben
Joden en niet-Joden die vluchtten voor de Duitse bezetter en over de hele wereld verstrooid raakten, hebben na de Tweede Wereldoorlog weinig aandacht gekregen. Het proefschrift van Rosa de Jong brengt daarin verandering. Enkele duizenden Joodse Nederlanders, niet-Joodse echtgenoten, verzetsmensen en Engelandvaarders vluchtten tot eind 1942 uit het bezette Nederland via Frankrijk naar Spanje en...
