In januari 1965 gaf Martin Luther King een beroemd interview aan Playboy, waarin hij zeer kritische uitspraken deed over mede-activist Malcolm X. Maar de Amerikaanse journalist Jonathan Eig, die het transcript van het interview in handen kreeg, ontdekte dat Kings uitspraken genuanceerder waren dan uit de publicatie bleek. King was kritisch over de werkwijze van Malcolm X, maar had meer respect voor hem dan het Playboy-artikel doet vermoeden.
Martin Luther King en Malcolm X kwamen beiden op voor de burgerrechten van zwarte Amerikanen en worden vaak met elkaar vergeleken. Niet alleen vanwege hun strijd tegen raciale ongelijkheid, maar ook omdat ze die met de dood moesten bekopen. Een belangrijk verschil was dat ze andere opvattingen hadden over verzet. King was expliciet tegen het gebruik van geweld, maar in de ogen van Malcolm X was dat de enige manier om de rechten van zwarte Amerikanen te verdedigen.
Meer historische context bij het nieuws? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Nuances weggelaten
In het interview met Playboy benadrukte King deze verschillen. Hij gaf aan Malcolm X ‘buitengewoon uitgesproken’ te vinden en stelde dat een oproep tot gewelddadig verzet alleen maar leed zou opleveren. Zijn uitspraken drukten een stempel op de verhouding tussen beide burgerrechtenactivisten. Maar nu blijkt dat het interview een onvolledige reconstructie van Kings uitspraken was.
In het Playboy-artikel staan geen uitspraken die King niet gedaan heeft, maar de interviewer liet belangrijke nuances weg. King was het niet altijd eens met Malcolm X’s werkwijze en overtuigingen, maar voegde daaraan toe dat hijzelf absoluut niet de waarheid in pacht had, en dat hij niet dacht dat het pad dat hij koos per se het juiste was. ‘Misschien heeft Malcolm wel een deel van het antwoord,’ staat in het transcript te lezen.
Volgens Jonathan Eig, die onlangs de biografie King publiceerde, is de historische nagalm van zijn ontdekking groot. ‘We leren mensen al decennialang dat King harde kritiek had op Malcolm X, en dat is gewoon niet waar,’ vertelt hij aan The Washington Post.
Beroep op het gedachtegoed van King
Deze nuances zijn niet alleen belangrijk voor de historische relatie tussen King en Malcolm X, maar ook voor het hedendaagse politieke debat. Het erfgoed van King wordt door verschillende groeperingen en politici aangehaald. Sommigen gebruiken zijn uitspraken om systematisch racisme in de samenleving aan te kaarten en te veranderen. Zij gaan uit van de Critical Race Theory: een academische benadering die de effecten van ras en cultuur op iemands sociale status bestudeert. Mensen die streven naar de deconstructie van dit soort structuren, verwijzen daarvoor naar het gedachtegoed van King.
Maar anderen wijzen erop dat King sprak over een samenleving waar iemand op zijn kunnen werd beoordeeld, in plaats van op zijn huidskleur. Zij zien in zijn gedachtegoed een argument tegen positieve discriminatie. Zo twitterde Kevin McCarthy, de huidige voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, in 2021: ‘Aanhangers van CRT zijn tegen alles waar Martin Luther King voor stond: “Beoordeel ons niet op basis van onze huidskleur”, en nu omarmen ze het. Ze gaan achteruit.’
