Home Willem Drees blijft een icoon

Willem Drees blijft een icoon

  • Gepubliceerd op: 19 april 2021
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Rob Hartmans
  • 3 minuten leestijd
Willem Drees blijft een icoon

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u onbeperkt toegang tot HN Actueel? U bent al lid vanaf €1,99 per maand. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

Diplomatiek, zakelijk en kundig stelde Willem Drees zich in dienst van het landsbelang. Toch dreigt deze grootste Nederlandse sociaal-democraat al in vergetelheid te raken. Gelukkig is er het boek van Jelle Gaemers.

Wat weten we nog over de Nederlandse sociaal-democratische politicus en de meervoudige naoorlogse minister-president Willem Drees? ‘Vadertje Drees’ noemden ze hem, later zelfs ‘de oude Drees’. Ja, Drees (1886-1988) was sober en zuinig, maar verder?

In de jaren 2003-2006 en 2014 verscheen een vijfdelige wetenschappelijke biografie van Drees, door Hans Daalder en Jelle Gaemers. Volgens Gaemers, de schrijver van Willem Drees. Daadkracht en idealisme, komt zijn beeld van Drees overeen met dat uit hun eerdere biografie, maar de urgentie is duidelijk. Drees is al bijna vergeten. Inmiddels is hij nota bene uit de Canon van Nederland gestoten ten gunste van Marga Klompé, de eerste vrouwelijke minister van Nederland.

Drees was stenograaf, SDAP-wethouder in Den Haag, nationaal politicus, verzetsman, minister, minister-president, dekolonisator (tijdens de Indonesische onafhankelijkheid), hoeder van de monarchie (tijdens de Greet Hofmans-affaire) – en ten laatste staatsman. Die rollen vervulde de ervaren bestuurder Drees diplomatiek, zakelijk en kundig – en liefst zo onpersoonlijk en geruisloos mogelijk. Maar wie was hij?

Het is Gaemers’ verdienste dat hij Drees als politicus en als innemend mens toont. Als jong-vaderloze ervoer Drees wat armoede was, zag hij in zijn eigen familie wat alcohol kon aanrichten – hij werd socialist en geheelonthouder. Zijn persoonlijke ervaringen verklaren zijn latere opstelling; zijn gevangenschap in het concentratiekamp Buchenwald is niet los te zien van zijn harde naoorlogse opstelling tegen nazi’s, collaborateurs en oorlogsmisdadigers. Maar anti-Duits werd hij nooit; daarvoor hechtte hij te veel belang aan zijn lidmaatschap van de Socialistische Internationale.

Gaemers constateert: ‘Voor een minister-president was hij ongewoon gewoon en opvallend onopvallend.’ Hij ging in de rij staan bij een bioscoop, stond na afloop van een voorstelling te wachten op een tram en liep ’s ochtends naar zijn werk. Hij stelde het contact met gewone mensen zozeer op prijs dat hij lifters meenam in zijn dienstauto. Dan onderwees die vriendelijke oudere heer zo’n liftend jong stelletje over het Marshall-plan.

Maar zijn kalme temperament stond haaks op dat van de Nieuw Links-extremisten binnen de PvdA. Joop den Uyl toog ‘bewapend met een blik Droste-flikken’, naar Drees’ huis. Vergeefs – Drees verliet tot zijn verdriet de PvdA en werd partijloos. Maar rechtvaardig genoeg bleef hij als grootste Nederlandse sociaal-democraat een icoon. Daar kan geen gerommel in de Canon wat aan veranderen.

Willem Drees. Daadkracht en idealisme

Jelle Gaemers, Boom 464 p. € 39,90

Bestel in onze webshop.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 5 - 2021