Home WikiLeaks voor historici

WikiLeaks voor historici

  • Gepubliceerd op: 1 september 2010
  • Laatste update 02 mei 2023
  • Auteur:
    Maarten Muns
  • 3 minuten leestijd

Het lekken van zo’n 90.000 geheime documenten via de website WikiLeaks zorgde vorige maand voor opschudding. Sommige historici trokken direct een parallel met de beroemde Pentagon Papers, die in 1971 eveneens door een lek in het bezit kwamen van deNew York Times. De krant publiceerde uitvoerig op basis van deze documenten en kon zo aantonen dat de Amerikaanse regering twintig jaar lang systematisch had gelogen over de doelen achter de Vietnam-oorlog.

In de Verenigde Staten dragen duizenden archiefstukken het label ‘top secret’. Zelfs na tientallen jaren bevatten deze documenten nog gevoelige informatie. De regering geeft ze daarom liever niet vrij. Een speciale afdeling van de George Washington University vraagt regelmatig materiaal op door zich te beroepen op openbaarheidwetten. Onderzoekers publiceren de interessantste stukken op hun eigen website, The National Security Archive. Liefhebbers van overheidsgeheimen, doofpotten en spionageschandalen kunnen hier hun hart ophalen.

Meestal publiceert de website niet alleen de originele documenten, maar schrijven de onderzoekers er ook een uitgebreid verhaal bij dat het belang van de stukken toelicht. Ook staan er prachtige historische foto’s bij de artikelen. De website probeert regelmatig aan te sluiten bij de actualiteit. Een mooi voorbeeld is de recente publicatie van een serie documenten die aantonen hoe de regering-Nixon vier decennia geleden in het geheim plannen maakte om eens en voor altijd met het ‘probleem Noord-Korea’ af te rekenen. In de beleidsmemo’s is terug te lezen hoe Nixon en zijn veiligheidsadviseur Henry Kissinger zelfs de inzet van nucleaire wapens overwogen.

De website is ingedeeld in overzichtelijke categorieën. Dit maakt het makkelijk en leuk om erop te grasduinen, zelfs wanneer je niet op zoek bent naar specifieke informatie. Rechtstreekse verwijzingen naar de boeiendste stukken staan in de teksten. Voor de ware liefhebber is het, zij het soms na even zoeken, mogelijk nog duizenden andere documenten uit het archief op te halen.

De ‘officiële’ tegenhanger van het National Security Archive is het eigen openbare, digitale archief van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Op deze website, met de naam Office of the Historian, publiceert het ministerie beleidsdocumenten die zij rijp acht voor openbaarmaking. Hier wordt het verhaal verteld zoals de Amerikaanse regering dat zelf graag ziet.

Het archief richt zich vooral op de periode van Kennedy tot Ford (1961-1977). De site bevat zeer veel documenten en prachtig beeldmateriaal in goede staat, maar is uiteraard weinig kritisch. Bovendien worden veel documenten uitgebreid geredigeerd voor publicatie op de site. Grote onthullingen vallen hier dan ook niet te verwachten.

Zeker niet onaardig, en meer op het grote publiek gericht, is de website van het Cold War International History Project, dat alleen de Koude Oorlog behandelt. De site bevat een flink archief met beleidsstukken en correspondentie met machthebbers in Moskou, maar ook veel audiovisueel materiaal. Doordat er veel aandacht is besteed aan de vormgeving van de site is dit een buitengewoon aantrekkelijke bron van informatie. Erg leuk is verder dat bezoekers aanwijzingen krijgen hoe ze zelf in de documenten antwoorden op fascinerende historische vraagstukken kunnen vinden.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer