De laatste jaren verschijnen er steeds meer internetinitiatieven waarbij het mogelijk is om archieven digitaal te raadplegen. In dit soort gedigitaliseerde archieven is elk document gescand en zijn de gegevens waarmee een stuk terug te vinden is meestal handmatig ingevoerd.
Het indexeren van grote stapels soms moeilijk leesbaar archiefmateriaal is monnikenwerk en vereist passie voor geschiedenis, toewijding en geduld. Als iedereen die graag digitaal archieven doorspit een handje helpt is het zo gebeurd. Het Amsterdamse Stadsarchief lanceert daarom op 3 november de website velehanden.nl, een project dat via internet gebruikmaakt van vrijwilligers.
Het idee achter velehanden.nl heet crowdsourcing: iedereen kan helpen archieven online toegankelijk te maken. Stadsarchief zoekt daarvoor vrijwilligers die willen helpen een archief te ontsluiten. Om te beginnen gaat het om de zogenoemde militieregisters: lijsten van alle dienstplichtige mannen uit de periode 1815-1941. Het is leuk en handig om die netjes geordend online te hebben, voor wie bijvoorbeeld snel wil opzoeken of een familielid als dienstplichtige in een verre oorlog heeft gediend.
Vrijwilligers die zich aanmelden voor dit project krijgen online de beschikking over ingescande registers. Naam, geboortedatum en geboorteplaats van een dienstplichtige moeten op een formulier worden ingevuld. Het eerste resultaat is een doorzoekbaar archief, dat eveneens vanaf 3 november te vinden is op de zustersite militieregisters.nl.
Meehelpen met indexeren is makkelijk en het is leuk om op een actieve manier bezig te zijn met oude documenten. Bovendien is het een vermakelijke uitdaging om de sierlijke handschriften te ontcijferen. Alle scans worden ter controle tweemaal ingevoerd door twee verschillende personen. Ingevulde gegevens die niet overeen blijken te komen, worden gecontroleerd en verbeterd. Zo kunnen latere raadplegers erop vertrouwen dat ze een betrouwbaar archief doorzoeken.
De vrijwillige indexeerders van velehanden.nl houden zelf ook iets over aan hun handarbeid. Per ingevoerde scan zijn punten te verdienen. Met deze punten zijn vervolgens op militieregisters.nl gratis scans te downloaden. Een volledig ingevulde registratiekaart van een dienstplichtig familielid is een mooi bezit. De punten kunnen ook ingeruild worden voor een rondleiding door een deelnemend archief of gewoon een kopje koffie.
Hoewel Nederlandse erfgoedinstellingen tot nu toe weinig ervaring hebben met deze manier van publieksinzet, is de methode in het buitenland – met name in de Angelsaksische wereld – al een beproefd concept. De Amerikaanse website fold3.com is hiervan een mooi voorbeeld. Op deze site zijn bergen historische militaire documenten – afkomstig uit de vele oorlogen die de Verenigde Staten hebben gevoerd – door het publiek geïndexeerd en toegankelijk gemaakt.
Tijdens de testfase van velehanden.nl hadden zich binnen korte tijd zoveel vrijwilligers aangemeld dat de inschrijving gesloten moest worden. Het team van velehanden.nl hoopt dat het huidige project militieregisters.nl ook zo’n succes wordt, zodat vrijwilligers in de toekomst met meer archiefbronnen aan de slag kunnen gaan.
Het verleden, opgeslagen in kilometers archiefmateriaal, is van iedereen en voor iedereen. Dat idee spreekt duidelijk veel mensen aan. Wilt u het zelf eens proberen, dan kunt u zich aanmelden op www.velehanden.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
