In dezelfde week dat het Amerikaanse bedrijf Google aankondigde dat het (helaas) gaat stoppen met het ambitieuze project om alle historische krantenpagina’s ter wereld online te zetten, zag een veelbelovend goedmakertje het licht. Early Dutch Books Online is misschien wel een even ambitieuze poging van de Koninklijke Bibliotheek en de Leidse en Amsterdamse universiteitsbibliotheken om 2 miljoen pagina’s van Nederlandstalige boeken uit de periode 1781-1800 digitaal beschikbaar te maken.
Het online lezen van oude boeken geeft een schitterend kijkje in hoe men aan het eind van de achttiende eeuw de wereld zag. De teksten en afbeeldingen ademen een en al geschiedenis. Met enige fantasie kunnen bezoekers het oude, vergeelde papier voelen knisperen en de geur van eeuwenoude inkt opsnuiven.
Er staan al bijna 10.000 boeken online. Overigens is deze site pas een begin. Het is de bedoeling om uiteindelijk alle bijzondere boeken uit het Nederlandse taalgebied online beschikbaar te maken.
Wat bij een eerste bezoek aan de website direct opvalt, is het onderdeel ‘Uitgelicht’. Hier is alvast een aantal mooie voorpagina’s afgebeeld. Elk boek gaat vergezeld van historische achtergrondinformatie. In een paar zinnen wordt duidelijk gemaakt waarom het werk is opgenomen in de Bijzondere Collecties van de samenwerkende bibliotheken.
Bij de voorvertoning van Kort begrip der Waereld-historie voor de jeugd uit 1789 zien we bijvoorbeeld direct dat dit boek schitterende wereldkaarten bevat. De schrijver wil de jeugd iets over de wereld bijbrengen in de vorm van een vraag-en-antwoordspel en begint direct zijn eigen boek te promoten. Vraag: ‘Welk Boek zoudt Gy, na den Bybel en na een ander over Gods geschaapen Werken, gaarne bezitten?’ Antwoord: ‘Ik zou, by die twee Boeken, gaarne één hebben, ’t welk my de Historie der Waereld kon leeren.’ Dit boek staat in zijn geheel online, afgebeeld in hoge kwaliteit en inclusief de schitterende illustraties in kleur.
Voor wie geïnteresseerd is in oude boeken over specifieke onderwerpen is er een eenvoudige zoekfunctie. Er kan op titel, auteur, jaar van uitgifte en op losse woorden in de tekst gezocht worden. Enige kennis van oude spellingsregels is hierbij aan te bevelen. Echte liefhebbers kunnen de boeken zelfs downloaden en opslaan op de eigen computer.
Op internet zijn meer plekken waar liefhebbers van oude boeken en literatuur hun hart kunnen ophalen. De website Literatuurgeschiedenis.nl biedt een zeer toegankelijk overzicht van de Nederlandse letteren sinds de Middeleeuwen in maar liefst negentig hoofdstukken. De teksten lopen uiteen van vrijwel onleesbaar Oudgermaans tot modern Nederlands. Veel oude teksten gaan vergezeld van een afbeelding van het originele fragment. Om de middeleeuwse en vroegmoderne teksten beter te begrijpen is er een spoedcursus Middelnederlands in tien lessen.
Literatuurgeschiedenis.nl richt zich op leerlingen en docenten in het voortgezet onderwijs. De taal is daardoor begrijpelijk, wat de site juist voor mensen die weinig kennis van literatuur hebben zeer toegankelijk maakt. Na een uurtje rondklikken is de ontwikkeling van de Nederlandse literatuur ineens een stuk duidelijker.
En u komt nog eens verassende weetjes tegen. Wist u bijvoorbeeld al dat in de achttiende eeuw zelfs in kinderboekjes allerlei tegendraadse politieke boodschappen verstopt zaten? Een voorstander van burgermilities schrijft in een ABC-boekje bij de B: ‘Burger, u beschermt de stad. Stel hierin uw eer. Dit moet ieder burger doen, ook de grootste heer.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
