Home ‘We gaan niet voor de zon naar Israel’

‘We gaan niet voor de zon naar Israel’

  • Gepubliceerd op: 18 jun 2009
  • Update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bas Kromhout

Voor protestanten is geen plek heilig. Daarom doen zij niet aan bedevaarten. Er is één uitzondering: Israël trekt jaarlijks honderden Nederlanders die met eigen ogen willen zien waar Mozes de rots spleet en waar Johannes doopte in de Jordaan. Die protestantse ‘massapelgrimage’ begon zo’n anderhalve eeuw geleden.

In de negentiende en begin twintigste eeuw was het nog slechts een kleine elite van theologen die naar Palestina reisde. Maar doordat zij hun ervaringen publiceerden, kregen ook gewone protestanten in Nederland een indruk van het land van de Bijbel. In de bundel Reizen naar het Heilige Land. Protestantse impressies 1840-1960, onder redactie van kerkhistorici Frits Broeyer en Gert van Klinken, wordt een aantal reizen belicht.

De theologen gingen naar Palestina om hun geloof te verdiepen. De Bijbel fungeerde als reisgids. Wat zij aantroffen viel soms tegen. De Utrechtse hoogleraar H.Th. Obbink was teleurgesteld door de weinige oudheden die nog met zekerheid als ‘Bijbels’ waren te dateren. Toch, als hij zijn rationele gedachten uitschakelde, kon hij zich laten meeslepen door de Bijbelse sfeer van dorre velden, witgepleisterde dorpen en kamelen.

Wie deze sfeer zelf wil proeven hoeft zich tegenwoordig niet te behelpen met beschrijvingen van anderen, maar boekt zelf een reis naar Israël. ‘Voor veel reizigers is het een langgekoesterde wens om eenmaal naar het land te gaan waar Jezus heeft gelopen,’ zegt Willemijn de Bruin van de christelijke reisorganisatie Beter-uit Reizen. ‘Het kan een onderbouwing van het geloof betekenen. Bijbelverhalen komen tot leven, ook al is er in tweeduizend jaar gigantisch veel veranderd en voert de commercie op veel plaatsen de boventoon.’

Onderweg wordt veel over het geloof gesproken. De Bruin: ‘Onze reisleiders verzorgen elke avond een dagsluiting en ’s zondags wordt een kerkdienst bezocht of een Bijbelstudie gehouden. Dat gebeurt bij al onze reizen, maar in Israël zal het wel wat dieper gaan dan in Griekenland of Turkije. Onze reizigers komen er immers niet voor de zon.’ Ook de complexe politieke situatie in Israël en de Palestijnse gebieden is tijdens de reis ‘ongetwijfeld’ onderwerp van discussie, aldus De Bruin. ‘Maar Beter-uit Reizen neemt geen standpunt in.’

De Joods-Arabische kwestie hield ook honderd jaar geleden al de protestantse pelgrims bezig. De meeste theologen hadden bewondering voor de Joodse kolonisten, wier vruchtbare akkers en propere nederzettingen volgens hun reisverslagen positief afstaken bij die van de Arabische bevolking. Toch bekeken zij het zionisme met scepsis. De uiteindelijke verlossing van de Joden zou niet liggen in hun terugkeer naar Jeruzalem, maar in hun bekering tot het christendom. Obbink voelde bovendien mee met de Arabieren die moesten ‘aanzien dat hun land wordt overstroomd door menschen van andere nationaliteit’.

Frits G.M. Broeyer, Gert J. van Klinken (red.), Reizen naar het Heilige Land. Protestantse impressies 1840-1960. 224 p. Meinema, € 18,90

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Stilleven van Alexander Adriaenssen
Stilleven van Alexander Adriaenssen
Interview

Gevulde eieren met suiker en kaneel: zeventiende-eeuwse recepten bevatten verbazende combinaties

Voor de bouw van de Markthal in Rotterdam onderzochten archeologen de bodem en vonden er kookpotten, keukengerei en etensresten. Op deze plek werd dus ook vroeger al veel gegeten. Naar aanleiding van de vondsten is er nu een kookboek over de historische Rotterdamse cuisine. Het is volgens auteur Manon Henzen meer dan een receptenboek: ‘Historische...

Lees meer
Jacob Ruychaver met zijn gezin op een schilderij door Frans Hals
Jacob Ruychaver met zijn gezin op een schilderij door Frans Hals
Beeldessay

Pronken met onze families doen we al eeuwen

Gezellig, gelovig of rijk. Met een familieportret laten gezinnen aan de buitenwereld zien wie ze zijn. En dat ze hun leven goed voor elkaar hebben.  Wie in de zeventiende eeuw een Amsterdams grachtenhuis binnenliep, kon in de ontvangstkamer worden verwelkomd door een groot schilderij van de bewoners. Bijvoorbeeld van een strenge vader in donkere mantel...

Lees meer
Filmposter Zwei zu eins
Filmposter Zwei zu eins
Recensie

Duitsers op het dievenpad in schelmenfilm Zwei zu eins

Over het leven in de DDR bestaan veel grimmige films, maar Zwei zu eins bewijst dat je er ook een schelmenkomedie over kunt maken. De film speelt zich af in de zomer van 1990 in het Oost-Duitse Halberstadt. De aanstaande Duitse eenwording gaat in het stadje gepaard met massaontslagen en failliete fabrieken. Drie gedesillusioneerde werkloze...

Lees meer
Cover HN78 2025
Cover HN78 2025
Interview

Broedermoord en ruzie over de erfenis: familiedrama’s zijn van alle tijden

De zomereditie van Historisch Nieuwsblad is gevuld met artikelen over familie. Volgens eindredacteur Mirjam Janssen is het een prachtig thema omdat veel geschiedenis daar nu eenmaal begint. ‘Iemands status en opvoeding, en de mogelijkheden die hij of zij krijgt in het leven hangen voor een groot deel af van de familie. We laten zien hoe families...

Lees meer