Wie de biografie schrijft van een gouverneur-generaal moet lef hebben. Onder de doorgaans nogal politiek-correcte Azianisten is dit een behoorlijk verdachte bezigheid. En het leven van Leonard du Bus de Gisignies, een bijna vergeten figuur uit de jaren van opbouw van Nederlands-Indië, lijkt nu niet te smeken om een beschrijving. Mis. Bart de Prins, een jonge Leuvenaar, schreef een boeiend en nodig verhaal over de Belgische commissaris-generaal van Nederlands-Indië.
Waarom heeft Du Bus zo weinig aandacht gekregen? Omdat hij een zuidelijke Nederlander was? Omdat hij weinig opzienbarende dingen heeft verricht? Omdat hij zit ingeklemd tussen de grote hervomers en visionairen als Van der Capellen en Johannes van den Bosch? Allemaal waar. Maar De Prins laat zien dat Du Bus meer was dan de kolossaal dikke Belg die zich puffend, ziek en machteloos opsloot in het paleis in Buitenzorg.
Du Bus was een wonderlijke stijger in het prille koninkrijk van koning Willem I, die de West-Vlaming bewust uitkoos om de eenheid van het koninkrijk ook in het koloniale bestuur een zaak van de Zuidelijke Nederlanden te maken. Zo kwam deze Belgische boerenzoon na een loopbaan in het stedelijke en provinciale bestuur in de zuidelijke Nederlanden in 1826 in Nederlands-Indië terecht. Hij kreeg de nadrukkelijke taak de financiën in de kolonie op orde te brengen.
Du Bus wist geen snars van Java, noch van het besturen van een wingewest. Toch had hij sterke ideeën. Zo was hij een krachtig advocaat voor de liberalisering van de Indische economie en sneed hij de rotte plekken uit de Indische bureaucratie. Maar de grote oorlogen op Java en Sumtra en de stroperigheid en het factionalisme van de Indische maatschappij werkten grootse hervormingen tegen.
In 1830 keerde Du Bus dan ook uitgeput en ontmoedigd terug naar België. Vervolgens blies het zand van de geschiedenis over zijn Indische bewind. België ontdeed zich van Nederland, en Du Bus’ opvolger schreef zijn liberale plannen uit het Indische economische beleid. Du Bus verdween in de marge. Maar Bart de Prins haalde hem uit zijn verbanning en schreef een mooi boek over de perdiode dat Indië ook een beetje van België was.
Remco Raben is Indië-specialist bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
