Home Van der Vlies: Tweede Kamer lijkt wel ‘zooitje ongeregeld’

Van der Vlies: Tweede Kamer lijkt wel ‘zooitje ongeregeld’

  • Gepubliceerd op: 22 juni 2009
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bas Kromhout
  • 2 minuten leestijd

In de negentiende eeuw werd de Tweede Kamer bevolkt door ‘mannen van gezag’. Tegenwoordig kennen veel parlementariërs de spelregels niet en lijken ze zó van de camping weggelopen, vindt SGP-fractievoorzitter Bas van der Vlies.

door Bas Kromhout

Op 27 september 1866 nam de Tweede Kamer voor het eerst een motie van afkeuring aan, gericht tegen het gehele kabinet. Eén minister was zó woedend, dat hij een hartaanval kreeg en stierf. Vervolgens ontbond koning Willem III het parlement. Het duurde decennia voordat het algemeen geaccepteerd gebruik was, dat een kabinet dat het vertrouwen van de Kamer miste moest opstappen.

Over het ontstaan van parlementaire spelregels in de eerste veertig levensjaren van de Tweede Kamer, gaat Jouke Turpijns proefschrift Mannen van gezag. ‘Amendementen, enquêtes, het stemmen over begrotingen en interpellaties groeiden uit van onschuldige medewetgevende instrumenten tot dodelijke politieke wapens,’ schrijft Turpijn.

In de negentiende eeuw werden de Kamerleden per district afgevaardigd, op persoonlijke titel. De parlementariërs waren nog niet gebonden aan een partijprogramma, maar konden al debatterend hun standpunten aanscherpen. Dat wilde niet zeggen dat het debat altijd van hoog niveau was. ‘Persoonlijke en opportunistische motieven [wonnen] het dikwijls van ratio, idealisme en het algemeen belang.’ Wie een groot persoonlijk gezag bezat, zoals Thorbecke, kon de parlementaire spelregels naar zijn hand zetten.

In de huidige Tweede Kamer zijn ‘mannen met gezag’ dun gezaaid, vindt Bas van der Vlies, voorzitter van de SGP-fractie. ‘Men accepteert geen leiders meer en zij staan ook niet meer op.’ Zelf is Van der Vlies met ruim 26 jaar trouwe dienst het langst zittende Tweede-Kamerlid. ‘Toen ik in 1981 de Kamer binnenkwam, waren er mensen waar ik als jongeling tegenop keek. Voorzitter Dick Dolman bijvoorbeeld, die straalde gezag uit. Als hij een punt van orde vaststelde, dan werd daar niet over gebakkeleid, zoals nu dikwijls het geval is. Ik vind dat not done.’

Volgens Van der Vlies zijn veel collega-Kamerleden onvoldoende op de hoogte van de staatsrechtelijke regels. ‘Dat komt door de voortdurende verjonging. Vroeger was het normaal om lang Kamerlid te zijn, nu moet je je bijna verontschuldigen als je na een paar jaar niet bent doorgestroomd naar een ander publiek ambt. Voor veel mensen is het Kamerlidmaatschap niet langer een jongensdroom, maar een opstapje op een carrièrelijn. Veel ervaring vliedt weg.’

Daarnaast constateert de SGP-leider een verruwing in de parlementaire omgangsvormen. ‘In hun ijver om bij de moderne media in beeld te raken, laten sommige Kamerleden zich wel eens verleiden tot bekvechten en stoten onder de gordel. Gezag heeft deels te maken met waardigheid en stijl. Ook wat kleding betreft. Ik zeg niet dat iedereen in driedelig zwart moet rondlopen, maar soms lijkt het wel of Kamerleden rechtstreeks van de camping komen. Ik denk dat als mensen dat zien op televisie, ze denken: wat is dat voor een zooitje ongeregeld?’

Jouke Turpijn, Mannen van gezag. De uitvinding van de Tweede Kamer, 1848-1888. 282 p. Wereldbibliotheek, € 19,90

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Pius IX latere leeftijd
Pius IX latere leeftijd
Interview

Paus Franciscus herinnert aan een paus die de macht verloor, maar zielen won

Paus Franciscus is overleden. Historicus Jeroen Koch vertelt hoe Franciscus’ verre voorganger paus Pius IX er in de negentiende eeuw in slaagde om van het Vaticaan een symbolisch en mythisch instituut te maken, in een tijd waarin de paus juist zijn wereldlijke macht verloor. Jeroen Koch, die samen met Frans Willem Lantink De paus en...

Lees meer
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
Interview

Waarom Trump zich beroept op een 200 jaar oude wet om Venezolanen uit te zetten

De Verenigde Staten zetten honderden immigranten op het vliegtuig naar El Salvador, waar zij zonder proces in een gruwelijke gevangenis worden geïnterneerd. Trump gebruikt daarvoor de omstreden Alien Enemies Act, een wet uit 1798. Die was oorspronkelijk bedoeld om vijandelijke buitenlanders uit te zetten in tijden van oorlog, maar werd in de Eerste Wereldoorlog al...

Lees meer
De Nationale Dodenherdenking in 2014
De Nationale Dodenherdenking in 2014
Recensie

Herdenking van de Tweede Wereldoorlog is al tachtig jaar gevoelig

In 2001 opende Chris van der Heijden zijn ophefmakende boek Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog met de even briljante als provocatieve zinnen: ‘Eerst was er de oorlog, daarna het verhaal van die oorlog. De oorlog was erg, maar het verhaal maakte de oorlog nog erger’. Deze zinnen schoten me te binnen, al lezend...

Lees meer
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Onderzoek

Onderzoekscommissie wilde bewust niet weten hoe corrupt prins Bernhard daadwerkelijk was

De commissie die moest uitzoeken of prins Bernhard smeergeld aannam van Amerikaanse vliegtuigbouwbouwers, heeft haar werk niet goed gedaan. Dat concludeert historicus Philip Dröge in Historisch Nieuwsblad. Dröge baseert zich op het onlangs geopenbaarde archief van de toenmalige secretaris, Ad Geelhoed. De commissie had sterke aanwijzingen dat de prins nog corrupter was dan gedacht, maar...

Lees meer