In zijn nieuwste boek vertelt Stephen Fry het verhaal over de val van Troje op twee manieren tegelijk: als historische gebeurtenis én als mythe. Hij zet de Ilias van Homerus bewonderenswaardig naar zijn hand.
Telkens weet Stephen Fry ons te verbluffen met een historische vertelling die je eigenlijk had kunnen zien aankomen. Na zijn onverbiddelijke bestseller Mythos, over de Griekse goden, kwam het verrukkelijke vervolgdeel Helden, over de Griekse superhelden van toen. Natuurlijk kon daarna het beroemde verhaal over de val van Troje niet uitblijven. Laat de eeuwig onweerstaanbare ingrediënten maar even passeren: de Trojaanse prins Paris verleidt andermans vrouw, de Griekse schone Helena, waarna een Griekse militaire alliantie uitvaart om die Trojanen mores te leren. Zogenaamd om het geschaakte meisje, maar eigenlijk om de toenmalige wereldmacht te verkrijgen. Het einde is bekend uit Homerus’ Ilias: na vele gevechten zorgde Odysseus’ list voor de verwoesting van Troje.
Fry pakt het in Troje anders aan dan Homerus. Want om het einde van die stad (in het huidige Turkije) te begrijpen moeten we haar begin begrijpen, schrijft Fry. Dus lezen we eerst uitgebreid over de stichting, door een prins die net een koe heeft gewonnen. Het unieke van Fry is dat hij in Troje het verhaal tegelijkertijd op twee manieren vertelt: als waargebeurd relaas met veel geschiedkundige feiten, erudiete verwijzingen en etymologische verklaringen én als symbolische vertelling – als mythe. Dus over de stichting van Troje waarbij de prins van een orakel te horen krijgt dat hij moet gaan bouwen daar waar zijn koe zich neervlijt. Maar ook over een bijzonder teken: de beeltenis van godin Athene doemt op.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Verder staan de Griekse goden boven de Trojaanse grond elkaar naar het leven, zijn ze ontriefd, halen ze verhaal en koesteren ze hun grieven – geen beste voortekenen voor de stad, wil Fry daarmee vast zeggen. Bewonderenswaardig is hoe eclectisch hij durft om te springen met het voorbeeldboek Ilias: hij beperkt zich tot de aansprekende hoogtepunten (over Achilles en Hector) en laat veel vermoeiend wapengekletter achterwege. Bovendien trakteert hij ons alvast op wat actie van Odysseus, die in de Odyssee thuishoort. Dat wordt vast en zeker zijn vervolgboek op Troje, waag ik te voorspellen. Daarvoor hoef je geen orakel te raadplegen.
Jeroen Vullings is biograaf en criticus.
Troje. Een verhaal van liefde en oorlog
Stephen Fry
365 p. Thomas Rap, € 24,99