Home TIJDSCHRIFT Tijdschrift: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis

TIJDSCHRIFT Tijdschrift: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis

  • Gepubliceerd op: 28 maart 2002
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Wim Berkelaar
  • 2 minuten leestijd

Los nummer 13,57 euro Telefoon: 070-3789880


Hans Wiegel is een van de opmerkelijkste politici van de afgelopen decennia. Geen Haagse politicus kon zo gevat en geestig uit de hoek komen als de gewezen VVD-leider in zijn oppositie tegen het kabinet-Den Uyl (1973-1977). Klassiek is het beeld van Den Uyl en Wiegel in een forum voor een zaal vol ‘linkse mensen’, zoals dat zo mooi heette. De piepjonge VVD-leider tartte de aanwezigen met de veronderstelling dat ze natuurlijk niet in Sinterklaas geloofden. Hij liet een stilte vallen, keek zelfbewust rond en wees toen in de richting van Den Uyl: ‘Nou, ik wel: Sinterklaas bestaat en hij zit daar.’
Hans Wiegel was met afstand de beste oppositieleider die de Tweede Kamer na de Tweede Wereldoorlog heeft gehad, stelt Ed van Thijn in een interessant artikel in het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis (2001). Van Thijn kan het weten als prominent PvdA-er tijdens het kabinet-Den Uyl. Ook constateert hij dat oppositie in wezen vreemd is aan de Nederlandse democratie. Hoe hard er ook wordt geschreeuwd in Den Haag, eigenlijk is iedereen er bezig met een zoektocht naar het compromis.
Waar kwam het succes van Wiegel vandaan? Hij voerde immers keiharde oppositie. Politicoloog Peter van der Heiden en historicus Johan van Merriënboer komen met een aannemelijke verklaring: Wiegel ageerde niet alleen tegen het kabinet, hij hield tegelijk de confessionele partijen te vriend. Dat legde hem geen windeieren. Toen Van Agt en Den Uyl in 1977 niet tot overeenstemming kwamen, sloeg hij zijn slag tijdens een roemrucht etentje met de CDA-leider in een Haagse bistro. Het tweede kabinet-Den Uyl zou er nooit meer komen. Van der Heiden en Van Merriënboer trekken hun conclusie in een artikel over de politieke mentor van Wiegel, Harm van Riel (1907-1980). Deze VVD-leider is nu allang en breed vergeten en dat is doodzonde. Want de met bolhoed getooide Drentse vrijgezel was een bezienswaardigheid op het binnenhof.
Van Riel stond bekend om zijn intellect en politieke intuïtie. Die intuïtie moet inderdaad niet gering zijn geweest. In de roerige jaren zeventig, toen heel Nederland progressief wilde zijn, schatte Van Riel de kwaliteiten van Wiegel als stemmentrekker goed in. Hij onderkende als een van de eersten dat Wiegel van de VVD een echte volkspartij kon maken. In brieven aan het partijbestuur prees hij hem als ‘iemand die uitzonderlijk intelligent is in het concreet oplossen van politiek gevoelsmatige vraagstukken’. In één moeite door bekritiseerde Van Riel de ‘beroepsintellectuelen’ die zich verloren in abstracte politieke beschouwingen zonder een snaar bij de kiezer te raken.
Van Riel zou gelijk krijgen: onder Wiegel groeide de VVD uit tot een volkspartij, die evenzeer kiezers trok onder arbeiders als onder schatrijke zakenlieden. Bij het lezen van het artikel over Van Riel vraag je je onwillekeurig af wat hij gedacht zou hebben van het fenomeen Fortuyn: ook een man die de gevoelens en sentimenten van veel kiezers zo goed weet te verwoorden, waar PvdA-leider Ad Melkert en D66-kopstuk Thom de Graaf zich uitputten in correcte maar gortdroge academische beschouwingen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer
Jager met jachthonden
Jager met jachthonden
Beeldessay

Nederlanders maken zich al eeuwen druk over de jacht

Tijdens een jachtpartij schoten edelen van de Republiek onbelemmerd vele dieren. Eind achttiende eeuw kwam daar steeds meer verzet tegen. Maar niet uit dierenliefde. Het was een verslavend tijdverdrijf. Met een horde achter het wild aan stuiven of juist in je eentje dieren besluipen. Te paard, ondersteund door jachthonden of valken, schoten jagers ‘edel wild’,...

Lees meer