Onlangs werd bekend dat de Amerikaanse historicus James Kennedy is benoemd tot hoogleraar Nieuwste Geschiedenis aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Kennedy publiceerde recent een studie over het euthanasiedebat in Nederland en is daarover door zowat ieder medium ondervraagd. Heel aardig dan ook dat Transparant (1/2002) dat onderwerp in een vraaggesprek met de kersverse professor nauwelijks aan de orde stelt. Het tijdschrift voor de Vereniging van Christen-Historici vraagt vooral naar het geloof van Kennedy.
‘Het is mijn persoonlijke overtuiging dat God de geschiedenis leidt’, stelt de Amerikaan ferm. Maar even later krabbelt hij terug: de ‘hand Gods’ is in de geschiedenis niet aan te tonen. Daar dacht de grote voorman van de christen-historici Groen van Prinsterer in de negentiende-eeuw nog heel anders over. Die meende dat de Spaanse Armada tijdens de Tachtigjarige Oorlog door Gods adem (een storm) ten onder ging. Hoeveel terughoudender is dan Kennedy: ‘Als christen-historicus dien je de mogelijkheid van Gods optreden open te houden, je kunt daarover echter zelden uitspraken doen. Je probeert historische ontwikkelingen natuurlijk zo nauwkeurig mogelijk te verklaren, maar die verklaring sluit niet alles af. Je laat ruimte voor het goddelijke ingrijpen.’
Interessant is zijn opmerking over de onderwerpen die een christen-historicus moet kiezen: ‘Niet: ik ben een christen-historicus en dus schrijf ik over de kerkvaders, hoewel daarmee op zichzelf niets mis is. Nee, de uitdaging is om andersoortige onderwerpen te kiezen en je geloof dáárin een rol laten spelen.’
Minder bekend onder Nederlandse historici is de kerkhistoricus W.J. op ’t Hof, die in Transparant wordt geïnterviewd. Hij geniet internationale faam als kenner van het piëtisme, de zeer vrome protestantse stroming in de zestiende en zeventiende eeuw. In Nederland wordt nog altijd veel onderzoek gedaan naar de vroomheid van de puriteinen – veel meer dan in Engeland, waar ook veel puriteinen waren.
Om die reden wordt ook de Britse historicus Nicholas Tyacke aan het woord gelaten over dit onderwerp. Tyacke is een kenner van het Engelse protestantisme. Dat hij niet godsdienstig is, vindt hij eerder een voor- dan een nadeel. Vooral marxisten (zijn er die dan nog, vraag je je af, maar goed) verwijt hij vooringenomenheid. Die zijn niet geïnteresseerd in godsdienstige ideeën, maar doen uitsluitend aan godsdienstsociologie.
Transparant, altijd gedegen maar wat braaf, heeft sedert enige tijd een discussierubriek. Daarin schrijft de SGPerer Jan A. Schippers over de botsing tussen de Arabische Wereld en het Westen sinds 11 september. Schippers maakt een onderscheid fundamentalisme en zijn eigen orthodoxie: ‘Fundamentalisme zet de bijbelse barmhartigheid en verzoening buiten spel. Het neerzien op ongelovige, andersdenkende medemensen of (zogenaamde) dwalende medechristenen laat je wel uit je lijf, wanneer je overtuigd bent van eigen zonden en van je persoonlijke afhankelijkheid van genade.’ De bijdrage van Schippers kan zo worden opgenomen in een kerkblad van Staphorst.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
