Veel Nederlanders kijken er in de zomermaanden reikhalzend naar uit: een koel drankje op een zonovergoten terras. Maar sinds wanneer vertoeven Nederlanders graag op het terras? Volgens historicus Auke van der Woud is het terrasbezoek onderdeel van de massacultuur die ontstond in de late negentiende eeuw. ‘Café- en restaurantbezoek waren een soort theater van de massamens.’
Van der Woud beschrijft in zijn boek De nieuwe mens. De culturele revolutie in Nederland rond 1900 de culturele invloed van technologische ontwikkelingen en industrialisering in de tweede helft van de negentiende eeuw. In deze periode ontstond een massacultuur, waar steeds meer mensen aan konden meedoen. ‘De mode is een goed voorbeeld van die massacultuur’, vertelt Van der Woud. ‘Iedereen ging zich op dezelfde manier kleden en op het moment dat de mode veranderde, deed iedereen mee. Niemand wilde immers achterblijven.’
Horeca
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Ook het bezoek aan horecagelegenheden was onderdeel van deze nieuwe Nederlandse massacultuur. Die cultuur kwam overwaaien uit Londen en Parijs. De eerste moderne café’s en terrassen ontstonden dan ook in grote steden als Amsterdam, Den Haag en Rotterdam.
Het visuele aspect speelde een belangrijke rol in de massacultuur, vertelt Van der Woud. ‘Cafébezoek en restaurantbezoek waren een schouwspel, een soort theater van de massamens. Het ging hierbij om zien en gezien worden. Dit visuele aspect zie je ook bij het bezoek aan concertzalen en schouwburgen dat in dezelfde tijd opkwam.’ Overigens was het bezoek aan een café vooral voorbehouden aan welgestelden. De meeste mensen in de negentiende eeuw hadden geen geld om op een terras te gaan zitten.
Op straat eten
Hoewel de terrascultuur aan het eind van de negentiende eeuw ontstond, is de grote hoeveelheid terrassen in Nederland een vrij recent fenomeen. ‘In het begin van de jaren zeventig, toen ik studeerde, waren er nog niet zoveel terrassen. In Nederland heerste lang de opvatting dat het niet netjes was om op straat te eten. Dat is in de loop der tijd veranderd. Ik denk dat de horeca is gaan bloeien door de enorme welvaartsstijging van de afgelopen decennia.’
