Is het een museum? Is het een pretpark? Het spoorwegmuseum in Utrecht is wat marketeers een ‘belevenis’ noemen, en de kinderen die er rondlopen vinden het geweldig. Er is een treintje voor de kleinsten en een virtuele achtbaan voor de groteren.
Tussen alle attracties door besteedt het Spoorwegmuseum momenteel ook nog aandacht aan het 175-jarig jubileum van het spoor in Nederland. Op 20 september 1839 opende namelijk de spoorlijn Amsterdam-Haarlem, de eerste in Nederland. In dat kader zijn er maar liefst drie tijdelijke tentoonstellingen.
Langs het spoor. Het fotografische oog van Kees van de Meene is een kleine selectie uit de duizenden foto’s die liefhebber Van de Meene in de tweede helft van de twintigste eeuw maakte van Nederlandse treintrajecten. De foto’s schetsen een mooi tijdsbeeld, maar ze dateren van meer dan een eeuw na de eerste treinrit. Daardoor is niet helemaal helder wat deze opstelling te maken heeft met het jubileum.
Dat is wel duidelijk voor F.W. Conrad, spoorwegpionier, een bescheiden opstelling over de inventieve ingenieur Frederik Willem Conrad (1800-1870), die de drijvende kracht was achter het eerste Nederlandse spoortraject. Hij bouwde stations, ontwierp bruggen en bedacht oplossingen voor de talloze problemen die de opbouw van een treinnetwerk met zich meebracht. Het leven van Conrad stond bol van de mooie verhalen over geldbeluste landeigenaren die hun grond alleen voor de allerhoogste prijs aan de spoorwegmaatschappij wilden verkopen (waardoor Conrad de rails met een flinke bocht om hun bezittingen heen leidde) of over eigenaren van eendenkooien die klaagden over het geluid van voorbijrazende treinen (waartegen Conrad het geluidsscherm bedacht).
De informatieborden op de tentoonstelling vertellen de anekdotes, maar er zijn weinig objecten om het verhaal tot leven te brengen. Daarom moeten bezoekers het doen met veel reproducties, animatiefilmpjes voor kinderen en wat spaarzaam opgestelde originelen. De samenstellers hebben hun probleem vooral opgelost met joligheid. En dus opent de tentoonstelling met een kinderwagen met het bijschrift ‘Over de eerste levensjaren van Conrad is niet veel bekend. Toch heeft uitputtend onderzoek enkele verrassende conclusies opgeleverd. O.a. hebben onderzoekers met zekerheid kunnen vaststellen dat dit niet Conrads kinderwagen is geweest.’
Originele objecten zijn er wel op de derde tentoonstelling, Iconen van het spoor. Daar staat bijvoorbeeld de Catch me who can, de eerste stoomlocomotief die in 1809 mensen vervoerde over rails (een cirkelvormig baantje, maar toch). En de Locomotion No 1, die in 1825 de eerste echte reizigerstrein trok. En een Crampton, ontworpen in 1843, die maar liefst 120 kilometer per uur haalde.
De locomotieven staan in een opstelling in de sfeer van de Londense wereldtentoonstelling van 1851, die getuigde van de razendsnelle modernisering van die tijd. De samenstellers hebben er een soort kermis van gemaakt, inclusief malle acteurs die een wedstrijd organiseren tussen alle locomotieven: welke is de beste? De bedoeling van het geheel lijkt niet helemaal over te komen op de meeste bezoekers, maar gelukkig zijn er de locomotieven zelf, die het verhaal het best illustreren.
Iconen van het spoor
t/m 21 september
Frederik Willem Conrad, spoorwegpionier
t/m 21 september
Langs het spoor. Het fotografische oog van Kees van de Meene
t/m 6 oktober
Het Spoorwegmuseum
Maliebaanstation, Utrecht.
Open: di-zo 10.00-17.00. Tijdens schoolvakanties ook op ma.
Info: 030-230 62 06 of www.spoorwegmuseum.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
