Goed doordacht museum tussen de slagvelden
De lichtglooiende slagvelden van de Somme zijn in alle jaargetijden adembenemend mooi. Langs de voormalige frontlijn ligt een keur aan monumenten, begraafplaatsen en musea. Het Historial de la Grande Guerre in Péronne is een uiterst modern en zeer doordacht museum met tal van fraaie stukken. Het museum is in 1992 geopend en heeft onlangs – vanwege de 100-jarige herdenking van de Eerste Wereldoorlog – een iets ruimer opgezette vaste inrichting gekregen. De expositie is dus redelijk op leeftijd, maar maakt absoluut geen gedateerde indruk.
Zeer ongebruikelijk voor Frankrijk is bij het ontwerp van het gebouw en de inrichting van de tentoonstelling een internationale adviescommissie ingeschakeld. Daarin zat onder meer de bekende Britse historicus Jay Winter. Deze commissie brak radicaal met de bekende bommen-en-granatenmusea die je overal aan de frontlinies kunt bezoeken. De moralistische toon, die bijvoorbeeld in Ieper zo aanwezig is, ontbreekt hier geheel.
In Péronne is een cultuurhistorische interpretatie te zien van de oorlog en van de wereld waarin die oorlog zich afspeelde.
Het is een Frans museum, maar de aandacht gaat consequent uit naar alle drie de oorlogvoerende naties aan de Somme. De vitrines langs de wanden hebben een indeling op drie niveaus. De bovenste is voor de Duitsers, de onderste voor de Britten, en de middelste – op scholierenhoogte – voor de Fransen. Dit werkt buitengewoon sterk, omdat je telkens de overeenkomsten en verschillen mooi kunt zien. Een enkele keer wordt deze ordening radicaal doorbroken; zo staat er over de volledige hoogte een pop gehuld in de onvermijdelijke zwarte jurk van een weduwe.
De tentoonstelling begint met een exposé over de internationale politiek en het nationalisme aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog. In de vitrines staan mooie voorbeelden daarvan, zoals militaristisch kinderspeelgoed, beeldjes en propagandamateriaal. Een pronkstuk is een Deutsche-Reichs-Colonial-Uhr met daarop afbeeldingen van slagschepen en de slogan: ‘Unsere Zukunft liegt auf dem Wasser.’
Door de open opzet van de grote zalen heeft het museum relatief weinig muuroppervlakte. Daarom wordt uiterst creatief gebruikgemaakt van de vloeren. Daarin zijn ruimtes gemaakt – loopgraven of graven? – waarin uitrustingsstukken, wapens en uniformen van soldaten en andere militairen liggen. Zo zijn de complete dokterstas van de legendarische Franse arts-schrijver Georges Duhamel en de uitrusting van een piloot te bezichtigen. Opmerkelijk is dat veel soldaten en vooral officieren zelf spullen bijkochten wanneer de officiële uitrusting niet voldeed: complete picknicksets of kogelvrije vesten ontbreken niet. Bijzonder zijn de staaltjes kunstnijverheid gemaakt door soldaten van oorlogsafval, zoals vliegtuigjes van patroonhulzen. In de filmzaal draait – in een van de drie voertalen – doorlopend de documentaire The Battle on the Somme uit 1916.
De afsluiting van de tentoonstelling is heel doordacht. We zien een serie ontwerpen voor monumenten en plaquettes. Het nationalistische kinderspeelgoed moest na 1918 plaatsmaken voor nationalistische rouw. Europa was definitief volwassen geworden.
Wie richting Parijs gaat, moet echt een stop maken bij dit prachtige museum.
Historial de la Grande Guerre
Chateau de Péronne
Péronne
Open: dagelijks 9.30-18.00 uur. Info: www.historial.org
Dit artikel is exclusief voor abonnees
