Home Stille getuigen

Stille getuigen

  • Gepubliceerd op: 14 april 2004
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Marcel Broersma
  • 3 minuten leestijd

De geschiedenis laat haar sporen na. Monumenten, voorwerpen en graven herinneren aan bijna vergeten personen. Hun verhaal wordt hier verteld. Deze keer het monument voor Marietje Kessels (1889-1900) in de voormalige kloostertuin aan de Dionysiusstraat te Tilburg.



Het was een mooie zomerse dag toen de Tilburgse Marietje Kessels in de ochtend van 22 augustus 1900 de deur uitging om een brief aan haar tante te posten en een bezoek te brengen aan de kerk. Het meisje droeg een roze jurkje met een wit schort, zwarte kousen en hoge leren knooplaarsjes. Haar blonde krullen dansten. Onderweg schikte ze die nog even in de spiegelruit van een café, vertelde de vrouw van de kastelein later. Volgens haar vader, een bekend fabrikant van muziekinstrumenten, was ze ‘een opgeruimd meegaand kind, tegen iedereen vriendelijk’.

Die dag kwam Marietje niet thuis. Vader Kessels liet zijn personeel ’s avonds de wijde omgeving uitkammen, maar zonder resultaat. De volgende dag bleek ook de brief niet te zijn aangekomen. De politie zocht, na tips en geruchten, in de dorpjes rond Tilburg. Pas na twee dagen concentreerde zij zich op de Tilburgse wijk de Noordhoek; daar was Marietje voor het laatst gezien.

De aandacht verlegde zich naar de kerk waar ze wilde gaan bidden. Toen de commissaris binnentrad, werd hij benaderd door August Mutsaers, een schilder die in de kerk werkte. Hij vertelde zenuwachtig dat de koster hem een pakketje kleding had gegeven. Hij had het thuis verstopt en pas later gezien dat de kleren bebloed waren.

De koster werd direct gearresteerd. Enige uren later klom de commissaris met enkele wetsdienaren naar het verwulfsel, de zolder van de kerk. Daar vonden ze in een nis het naakte lichaam van Marietje. Ze was misbruikt en daarna gewurgd. Ook de schilder werd aangehouden. Zijn verhaal dat de koster hem erin wilde luizen, was niet erg consistent. Beiden werden geconfronteerd met het lijk op het verwulfsel. Maar geen van hen bekende. De politie zou de puzzel zelf moeten leggen.

Al snel duikelden de tegenstrijdigheden over elkaar, toont Ed Schilders aan in zijn boek Moordhoek, een fascinerende reconstructie van de moord, het proces en de mythe die daarna ontstond. Eind december werd de koster vrijgelaten en bleef de schilder als enige verdachte over. Maar waarom? Tijdens het proces bleek dat de verklaringen van beide heren vraagtekens opriepen. Het onderzoek van de politie rammelde en het Openbaar Ministerie probeerde te overtuigen met suggestie, omdat harde bewijzen ontbraken.

De kranten berichtten uitvoerig over ‘de Gruweldaad’ en Tilburg gonsde van de geruchten. Pastoor George van Zinnicq Bergmann zou getuigen onder druk hebben gezet om te pleiten voor zijn koster. Advocaat F. Pels Rijcken suggereerde in een geruchtmakend pleidooi dat de pastoor wel eens voor de misdaad verantwoordelijk kon zijn. Er werd gesproken van een Nederlandse Dreyfus-affaire: een onschuldige zou zijn geofferd om de Kerk buiten schot te houden.

In twee geruchtmakende processen werd August Mutsaers vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs. De dader werd nooit gevonden en de vraagtekens rond het onderzoek bleven bestaan. Schilders kwam in 1988 tot de conclusie dat de pastoor de verkrachter en moordenaar van Marietje was. De koster zou hem hebben geholpen het lijk te verbergen. Om de kerk te vrijwaren, zou de waarheid in de doofpot zijn gestopt. Maar ook Schilders slaagde er niet in het definitieve bewijs te leveren.

Precies 101 jaar na de moord werd in Tilburg een monument onthuld voor Marietje, en voor alle andere kinderen die slachtoffer werden van geweld. Kunstenaar Guido Geelens maakte een hinkelbaan, met daarnaast een bronzen haan (symbool van waakzaamheid) en twee bidstoelen. Daarbij staat de tekst: ‘Ooit zal deze samenleving veilig zijn voor kinderen.’ Het ‘Marietje Kessels-project’ wil hieraan bijdragen door kinderen weerbaar te maken via zelfverdedigingcursussen. Het is opgezet in Tilburg, maar richt zich op heel Nederland.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer