Anton van Hooff
‘Op de Antillen wordt op onverantwoorde wijze “staatje gespeeld”, met het Koninkrijk der Nederlanden als financieel vangnet. Er zijn enorme regeringsapparaten opgebouwd, waarvan veel lokale mensen afhankelijk zijn. Een eiland als Aruba, met nog geen 100.000 inwoners en de grootte van Texel, heeft een eigen universiteit en politiek bestuurders die zich laten betalen en behandelen als ministers – terwijl ze feitelijk wethouders zijn.
Gaat het mis, dan speelt men de vermoorde onschuld en wordt er bij Nederland voor steun aangeklopt. Nederlandse eisen van goed bestuur worden afgedaan als “neokolonialisme”. Dan volgt het argument dat de Antillen altijd door Nederland zijn onderdrukt.
Maar Nederland heeft op de Antillen geen koloniale schuld af te lossen. De Antillianen zijn door de Nederlanders nooit onderdrukt of uitgebuit. Anders dan Suriname waren de Antillen slechts doorvoerhavens voor de slavenhandel. Er was geen plantage-economie en er zijn op de eilanden dan ook nauwelijks nazaten van slaven te vinden.
De oorspronkelijke bewoners zijn lang geleden uitgeroeid; de huidige Antillianen zijn migranten die op eigen initiatief naar de eilanden zijn gekomen. Daarom hoeven we ook geen rekening te houden met zogenoemde koloniale trauma’s. Het hypocriete onderhandelingsspel dat de Antilliaanse bestuurders spelen mag dan ook door Nederland stevig worden aangegaan.’
Ruth Oldenziel
‘Wat de Antillen betreft zou ik niet zozeer spreken van koloniale trauma’s. Bij die term denk ik eerder aan koloniale oorlogen, zoals die in Indonesië zijn gevoerd. Daarvan is geen sprake geweest op de Antillen. We kunnen daarom beter spreken over koloniale verhoudingen; in de huidige onderhandelingen zie je namelijk een klassieke koloniale relatie terug.
De eisen van de Nederlanders mogen alleszins redelijk zijn, in de communicatie wordt vaak nogal bot opgetreden. Bovendien heeft Nederland de Antillen bestuurlijk lang verwaarloosd, wat minder recht van spreken geeft. Ook wreekt zich de omstandigheid dat de Antillianen over het algemeen meer van Nederland weten dan andersom.
De Cariben liggen zo ver weg dat veel Nederlanders de Nederlands-Antilliaanse geschiedenis verengen tot de huidige problemen met migrantenjongeren. Hoeveel Nederlanders weten van de rol die het vrije Willemsstad in de Tweede Wereldoorlog speelde als doorvoerhaven van de olie van Shell voor de geallieerde strijdkrachten?
Men heeft ook geen flauw benul van de culturele diversiteit van de verschillende eilanden. Zo zijn sommige eilanden cultureel en economisch meer verbonden met de Verenigde Staten dan met Nederland. Voor een deel is dit een gevolg van de verwaarlozing door Nederland, wat weer deels het gevolg is van onze spastische verhouding met het koloniale verleden. Op deze algemene onwetendheid wordt door Wilders handig ingespeeld.’
James Kennedy
‘Er is zeker sprake van koloniale trauma’s op de Antillen. Ten eerste is er het trauma van de slavernij. Een eiland als Curaçao was niet alleen doorvoerhaven, maar had ook, net als de andere eilanden, een permanente slavengemeenschap. Bij veel nazaten van slaven zien we een zeker ressentiment met een geheel eigen dynamiek. Dat trauma doet zich ook buiten een strikt koloniale relatie voelen.
Daarnaast is er het trauma van de kolonisatie op zich. Een land kan zijn relatieve onafhankelijkheid verkrijgen binnen een overkoepelend gemenebest, maar de fundamenteel ongelijke relatie tussen voormalig kolonisator en gekoloniseerde blijft bestaan. Dat wordt ook zo gevoeld door de bevolking van de onderliggende partij.
De gevoeligheden die voortvloeien uit genoemde trauma’s blijven bestaan zolang de ongelijke verhouding tussen de betrokken partijen voortduurt. Die trauma’s kun je maar beter erkennen en er rekening mee houden. Tegelijkertijd zijn er geen gemakkelijke oplossingen.
Ook als Nederland de Antillen geld blijft geven zonder extra toezicht, is dat een uiting van het bestaande machtsverschil. Wat Nederland echter zeker moet doen is meer rekening houden met de afzonderlijke eisen van de verschillende eilanden. De “eenheid” van de Antillen is immers een koloniale constructie. Deze eilanden hebben onderling altijd maar weinig gemeen gehad.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
