Een fototentoonstelling over de wederopbouwwijk, het vastleggen van de verhalen over een verdwenen industrietak, een boek over beroemde plaatsgenoten. In heel Nederland houden historische verenigingen zich bezig met de plaatselijke historie. Hun initiatieven komen hier aan bod.
Terwijl jongeren in het revolutiejaar 1968 luidkeels demonstreerden voor radicale democratisering en de vrije liefde, vond in het Noord-Brabantse plattelandsdorpje Nuland een geruisloze omwenteling plaats.
Die bewuste ochtend waren de Nulanders nietsvermoedend aan het werk getogen, toen plots het bericht kwam dat het beeld van de Christus-koning was verdwenen uit de tuin van de pastorie. De kleine heuvel waarop de zoon van God, getooid met mantel en rijksappel, jarenlang had getroond, was die ochtend door een geschrokken inwoner kaal aangetroffen.
Er werd een brief gestuurd aan de pastoor, waarin beleefd om opheldering werd gevraagd. Het beeld was immers ooit door de lokale gemeenschap uit eigen zak betaald en aan de Kerk geschonken. Maar de nieuwe pastoor, die een jaar eerder was aangetreden, hulde zich in stilzwijgen. Vond hij het beeld alleen foeilelijk, of stuitte de wereldlijke macht waarmee het Christus bekleedde hem tegen de borst? De Nulanders drongen niet verder aan. Ze zouden het voortaan zonder Christus-koning zien te rooien.
`We zijn er nooit achter gekomen wat er werkelijk is gebeurd,’ vertelt Gert-Jan van Zoggel (35), bestuurslid van de Nulandse heemkundewerkgroep Nuwelant. `Waarschijnlijk is het beeld gewoon van zijn sokkel getrokken en heeft de pastoor de brokstukken ter plekke laten begraven.’ De amateur-historicus geeft, samen met werkgroepvoorzitter Peet Kappen (36), uitleg bij de tentoonstelling Nuland ’68 in gemeenschapshuis De Meent. De werkgroep toont hier negen dagen lang foto’s en voorwerpen die samen een beeld moeten schetsen van het dorp in het jaar 1968.
In de verschillende zalen zijn portretten te bewonderen van bijna alle gezinnen die in 1968 in Nuland woonden, geordend naar straat en straatnummer. Er is een huiskamer uit 1968 ingericht, er staat een jukebox met oude singeltjes, en twee paspoppen showen de toenmalige mode.
In glazen vitrines ligt `de steek van pastoor Van Erp’ naast promotiemateriaal van `zuidelijke topgroep’ The Jumping Strings – `thans versterkt met elektronisch orgel’. Een beker, in bruikleen van de KNVB, herinnert aan het sportieve hoogtepunt dat de plaatselijke voetbalvereniging Nulandia in 1968 bereikte: de met 2-0 gewonnen bekerfinale van de regionale onderklasse.
`Wij wilden iets speciaals doen voor ons 25-jarig jubileum,’ vertelt Van Zoggel. De werkgroep koos voor 1968 en niet voor het oprichtingsjaar 1978, omdat dat `een boeiend jaar’ was. Van Zoggel: `Het dorp bevond zich op het snijvlak van gesloten boerendorp naar een meer open gemeenschap. De eerste forensen arriveren uit de stad, en de eerste nieuwbouwwijk wordt gebouwd.’
Volgens Kappen begon er in Nuland pas eind jaren zestig een eind te komen aan de jaren vijftig. `Je ziet het aan de foto’s van de gezinnen uit dat jaar,’ zegt hij. `Nog geen wilde lange haren, maar pispotkapsels. Brave jongelui die precies deden wat hun ouders zeggen.’
Tot `buitenstaanders’ (nieuwkomers uit de nabijgelegen steden ‘s-Hertogenbosch en Oss) zich in 1968 met het lokale bestuur en de Kerk begonnen te bemoeien. De nieuwe pastoor Van Erp symboliseert de meer `open’, minder autoriteitsgevoelige houding die zij in het dorp hielpen introduceren. Van Zoggel: `Zijn voorganger was een echte potentaat.’ Hij laat een foto zien van een omvangrijke, zelfgenoegzame man in zwarte toga. `Iedereen moest knielen wanneer hij langsfietste. Van Erp was meer van de mensen; hij was betrokken bij Nulandia en kwam vaak in zijn groene Dafje langs om een praatje te maken. Bovendien preekte hij een stuk korter.’
In dezelfde tijd kwamen jongeren uit het dorp op het lyceum in Oss in aanraking met het marxisme. Zo kon het gebeuren dat dorpelingen bij het verlaten van de kerk op een groepje actievoerende `kritiese’ jongeren stuitten en te horen kregen dat de plaatselijke verbouw van suikerbieten slecht uitwerkte voor de derde wereld.
Heemkundewerkgroep Nuwelant, De Heemkamer, Prins Bernhardplein 10, 5391 AR Nuland
Internet: www.nuwelant.nl
Periodiek: ‘Spoorzoeker’. Verschijnt viermaal per jaar, euro 15,00 per jaar binnen en euro 17,50 per jaar buiten de parochie.
Dit voorjaar zal de werkgroep het project Nuland ’68 affluiten met de publicatie van een boek.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
