De lentezon schijnt door de hoge ramen van het Haags Historisch Museum op de houten vloer. In de tentoonstelling Schatten van de Gouden Eeuw. Topstukken uit de Vaderlandse geschiedenis is op deze doordeweekse ochtend maar één andere bezoeker. Die ziet eruit alsof hij ontsnapt is uit een internationale conferentie. Wanneer hij langsloopt kraakt de vloer oorverdovend.
Echte topstukken zijn er inderdaad op deze tentoonstelling. Dat komt onder andere doordat belangrijke voorwerpen van de afdeling Nederlandse Geschiedenis van het Rijksmuseum hier logeren. Het is daardoor een weerzien met bekende gezichten en voorwerpen.
Willem van Oranje kijkt je ernstig en vriendelijk aan. Dit portret is erg bekend, het origineel hangt nu hier. Het is een schilderij van Adriaen Thomas de Keij uit 1579. De Zwijgers kleinzoon Willem van Oranje II staat op een ander beroemd schilderij, een dubbelportret met zijn bruid Henriette Stuart, uit 1641. De bruid is negen, de bruidegom veertien.
‘Tophistorische’ voorwerpen zijn er ook, zoals een zilveren kan uit de Zilvervloot, de tong en teen van de gebroeders De Witt en de wandelstok van raadspensionaris Van Oldenbarnevelt. Ze staan hier in alle bescheidenheid opgesteld, maar wel met uitleg. De wandelstok, bijvoorbeeld, bevindt zich niet in het luchtledige. Met een koptelefoon kun je beluisteren hoe een naaste medewerker van Van Oldenbarnevelt diens laatste dagen voor zijn executie beschrijft. Dit verhaal is kenmerkend voor deze expositie, waar alles in een context wordt gezet, met niet te veel en niet te weinig uitleg.
De tentoonstelling beslaat vier kleine zalen en omvat ongeveer zeven thema’s. Elk thema wordt ingeleid met een lange tekst, en bij elk voorwerp staat een korte historische toelichting. Voor schoolkinderen vanaf groep 5 zijn er les-kisten. Aan het begin van de tentoonstelling hangt – hulde – een handige kaart. Daarop zijn de grenzen van het vroegere ‘Nederland’ te zien, vanaf 1550 tot nu.
De voorwerpen en schilderijen uit het Rijksmuseum voelen zich thuis hier aan de Hofvijver. Deze expositie heeft duidelijk een Haags tintje. Een portret van een Haagse schutter heeft een prominente plaats. Op een paar schilderijen figureert de Ridderzaal.
Subtiel lijkt de sfeer van keurige Haagse heren onder elkaar door te dringen in de verschillende onderdelen van de tentoonstelling. Bij de teen en de tong van de gebroeders De Witt, bijvoorbeeld, meet het tekstbordje ernaast de gruwelijke moord niet breed uit. Wel geeft het uitleg over het zilveren doosje dat ernaast ligt: een bewonderaar van de De Witten liet dat maken om de lichaamsdelen in op te bergen. En Van Oldenbarnevelt wachtte tot de rechter hem het woord gaf voor hij protesteerde tegen zijn vonnis, en dan alleen nog tegen de beslissing zijn vrouw en kinderen hun bezit te ontnemen.
Voor iedereen die al iets weet van vaderlandse geschiedenis is dit een heel prettige tentoonstelling. Hij is overzichtelijk, niet te groot, maar geeft toch informatie over basale vragen als: ‘Wat was Nederland vroeger?’, of: ‘Wie waren de Geuzen, en waarom heetten ze zo?’
Voor niet-ingewijden, zoals buitenlandse toeristen, hadden de makers zich echter iets meer kunnen uitsloven. Alle bordjes zijn al tweetalig, waarom dan niet ook een paneel met beeldende uitleg over wat die ‘Gouden Eeuw’ nou was? Een mooi kaartje waarop de Nederlandse rijkdom of de Nederlandse overzeese gebieden vergeleken worden met die van andere landen of latere tijden kan in één klap veel duidelijk maken.
Toch is het hier al met al prima toeven. Geen poeha, maar de klassiekers worden er geserveerd zoals dat hoort: in een smaakvolle presentatie, met goede uitleg, en een beschaafd sausje. Als deze tentoonstelling een eetgelegenheid was, was je stiekem blij dat het er zo heerlijk rustig is. Als tentoonstelling kan hij nog best wat bezoekers aan. Komt allen!
Schatten van de Gouden Eeuw. Topstukken uit de vaderlandse geschiedenis Tot en met
26 juli. Haags Historisch Museum, Korte Vijverberg 7, Den Haag, Open: di-za 10-17 uur, zo 12-17 uur. Info 070-36 46 940 of www.haagshistorischmuseum.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
