Rare lijst

Dit najaar kunnen wij Nederlanders in een omvangrijk, door de KRO georganiseerd mediaspektakel de grootste Nederlander aller tijden kiezen. Dergelijke verkiezingen zijn ook al in Engeland en Duitsland gehouden en hebben daar veel discussie veroorzaakt. Aangezien elk nationaal debat over het verleden in principe welkom is, is er geen reden dit KRO-initiatief hooghartig van de hand te wijzen. We moeten ons echter wel bij voorbaat realiseren dat zo’n verkiezing een nogal willekeurige onderneming is. Dat geldt naar alle waarschijnlijkheid overigens niet voor de uiteindelijke winnaar, want dat zal in Nederland vrijwel zeker Willem van Oranje zijn, en daar valt wel iets voor te zeggen.

Hoe arbitrair deze verkiezing is, valt al enigszins af te leiden uit de lijst met tweehonderd kandidaten waaruit gekozen moet worden (zie daarvoor het vorige nummer van Historisch Nieuwsblad). Hoewel met nadruk wordt vermeld dat bij de samenstelling van de lijst tal van deskundigen zijn geraadpleegd, lijdt deze toch aan alle typische gebreken van dit soort lijstjes. 
     
Het hoofdgebrek is zonder twijfel dat, hoewel er geselecteerd kon worden uit een periode van een half millennium, het aantal nog levende personen op de lijst buitenproportioneel hoog is. Dat is natuurlijk in het bijzonder het geval in de rubrieken ‘Film en fotografie’, ‘Sporters’ en ‘Theater, muziek en televisie’. Tegen deze rubrieken heb ik ook de meeste bezwaren. Zij staan vol met personen met wie de huidige televisiekijker ongetwijfeld een warme band heeft, maar die historisch gezien van geen enkele betekenis zijn. 
     
Wat moet je eigenlijk met een lijst waarop zowel Willem de Zwijger en Spinoza als Monique van de Ven en Ramses Shaffy voorkomen? Bij een televisieverkiezing is het gevaar groot dat een of andere contemporaine onbenul een historische persoon van werkelijk gewicht uit de top-tien verdringt. Denk aan de beschamend hoge klassering van een oliedom, licht hysterisch prinsesje op de Engelse lijst. 
     
Zelfs bij oppervlakkige beschouwing zit de lijst vol ongerijmdheden. Waarom wel Bolkestein en niet Oud? Waarom wel Joke Smit (politiek correct?) en niet Romme, die voor de naoorlogse politiek even belangrijk was als Drees? Waarom staan er meer sporters op de lijst dan ondernemers? Dat is toch waanzin in een land dat het altijd heeft moeten hebben van zijn commerciële activiteiten? Waarom bij de schrijvers en dichters wel Carmiggelt, maar niet Van Eeden, Van Schendel, Bloem of Vasalis? 
     
Geen van die personen zal de laatste tien halen, maar het is en blijft een rare lijst!