Home Polen met Katyn-moorden naar het Europese Hof

Polen met Katyn-moorden naar het Europese Hof

  • Gepubliceerd op: 14 juli 2009
  • Laatste update 25 mei 2023
  • Auteur:
    Elro van den Burg/ Warschau
  • 3 minuten leestijd

Zo’n zeventig familieleden van Poolse slachtoffers van de massamoord in Katyn tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben Rusland voor het Europese Hof voor de Rechten van de Mens gedaagd. Zij eisen een diepgaand onderzoek naar de omstandigheden waaronder deze misdaad plaatsvond.

door Elro van den Burg/ Warschau

Direct nadat het Russische leger in september 1939 het oosten van Polen was binnengevallen, werden tienduizenden Polen opgepakt en samen met 15.000 krijgsgevangenen afgevoerd naar kampen in Rusland. De Russische plaats Katyn was in 1940 een van de drie locaties waar de Russische geheime dienst (NKVD) naar schatting zo’n 25.000 Poolse burgers en militairen heeft geëxecuteerd.

Met de arrestatie van de intellectuele bovenlaag van de Poolse bevolking hoopte Stalin eventueel verzet tegen het communisme te breken. In 1943 ontdekten de nazi’s het massagraf en gaven de Russen de schuld van de moorden. In 1989 gaf de toenmalige Russische leider Gorbatsjov voor het eerst toe dat de Russische geheime dienst verantwoordelijk was voor de massamoord.

Hierop volgde een veertien jaar durend onderzoek, dat in maart 2005 werd afgerond zonder dat er iemand schuldig werd bevonden. De militair aanklager betitelde de massamoorden als een militaire misdaad, waarvoor de verjaringsdatum van vijftig jaar al gepasseerd was. Verder bleek dat het grootste deel van het onderzoeksmateriaal – en ook de beslissing om de zaak af te sluiten – gekwalificeerd was als Russisch staatsgeheim, waardoor het niet kon worden ingezien.

Witomila Wolk-Jezierska, dochter van een Poolse officier die in Katyn werd vermoord, begon als eerste een zaak voor het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Zij wil de goede naam van haar vader herstellen, die door de Russen werd afgeschilderd als een crimineel. ‘Deze actie is niet gericht tegen het Russische volk in zijn geheel. Wij vragen ook niet om een financiële compensatie. We zien de zaak als een test voor rechtvaardigheid en willen de goede naam herstellen van onze familieleden die vermoord werden door de NKVD.’

Volgens dr. Ireneusz Kaminski, medewerkster bij de Poolse academie voor wetenschappen PAN biedt het Europese Hof in Straatsburg de enige mogelijkheid om het recht alsnog te laten zegevieren. ‘De Russen weigeren om de massamoorden in Katyn als een oorlogsmisdaad te kwalificeren, waardoor de zaak niet zou kunnen verjaren. Het tribunaal in Straatsburg moet ons een duidelijk antwoord geven op de vraag of dat terecht is.’

Nog steeds vormen de Katyn-moorden een groot struikelblok in de diplomatieke relatie tussen Polen en Rusland. Waar de Polen van hun kant spreken van genocide en verder onderzoek eisen, beschouwen de Russen de zaak als afgedaan.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Portret Jean-Marc van Tol
Portret Jean-Marc van Tol
Interview

Jean-Marc van Tol: ‘Laat Johan de Witt op zijn sokkel staan’ 

Jean-Marc van Tol laveert al jaren tussen wetenschap en literatuur. Hij werkt aan een romantrilogie over raadpensionaris Johan de Witt. Inmiddels zijn er twee delen verschenen, Musch en Buat. Daarnaast is hij coauteur van een nieuw historisch boek over zijn held: De wereld van De Witt. ‘Historici moeten zich op feiten baseren, maar ook hun...

Lees meer
Adolf Hitler en Francisco Franco
Adolf Hitler en Francisco Franco
Beeldessay

Franco liet Hitler in de steek 

Ideologisch had de Spaanse dictator Francisco Franco veel raakvlakken met de fascisten in Duitsland en Italië. Toch koos hij tijdens de Tweede Wereldoorlog niet echt voor hen.   Het was geen geslaagde ontmoeting. Nazileider Adolf Hitler zou na afloop hebben gezegd dat hij liever een paar kiezen liet trekken dan nog een keer af te spreken...

Lees meer
De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
Artikel

India en Pakistan zijn al aartsrivalen sinds hun geboorte

De spanningen tussen kernmachten India en Pakistan liepen in de afgelopen week hoog op. Het conflict over het grensgebied Kashmir stamt uit 1947, het jaar van de opdeling van Brits-Indië. Die ging gepaard met gruwelijkheden en geweld: goede buren werden plotseling elkaar aartsvijanden. Begin juli 1947 arriveerde de Britse advocaat Cyril Radcliffe in een snikheet...

Lees meer
Militaire parade door Moskou in 2015
Militaire parade door Moskou in 2015
Artikel

Rusland vierde 9 mei niet altijd zo uitbundig. Nu moet de militaire parade de oorlog in Oekraïne rechtvaardigen

In 1945 viert de Sovjet-Unie voor het eerst de overwinning op nazi-Duitsland met een grote parade. Sindsdien is de betekenis van de wapenschouw op 9 mei verschillende keren veranderd. Tegenwoordig moet die militaire parade in Moskou vooral de oorlog in Oekraïne en het regime van president Vladimir Poetin legitimeren. ‘Ter gelegenheid van de overwinning op...

Lees meer