Home Opblaastanks en kunstenaars: het Amerikaanse spookleger

Opblaastanks en kunstenaars: het Amerikaanse spookleger

  • Gepubliceerd op: 31 maart 2023
  • Laatste update 11 okt 2024
  • Auteur:
    Jonas Penning de Vries
  • 3 minuten leestijd
Neptank zoals het spookleger gebruikte.

Oekraïne zet opblaasbare tanks en voertuigen in om het Russische leger te misleiden. Deze zogenoemde decoys moeten ervoor zorgen dat de Russen munitie verspillen aan valse doelwitten. In de Tweede Wereldoorlog gebruikten de geallieerden een vergelijkbare tactiek: een Amerikaans ‘spookleger’ bouwde namaakvliegvelden en vulde deze met opblaasbare vliegtuigen.

‘Alle oorlogsvoering is gebaseerd op misleiding.’ Iedereen die De Kunst van het Oorlogvoeren van Sun Tzu (circa 544 v. Chr. – 496 v. Chr.) heeft gelezen zal zich deze stelling herinneren. Hoewel strijdwagens en speren inmiddels zijn vervangen door Leopard-tanks en Javelin-raketten, geldt deze wet in de Oekraïne-oorlog nog steeds. Oorlogvoering is prijzig, en een peperdure raket verspillen aan een veredeld springkussen is een nachtmerrie voor elke generaal.

Meer historische context bij het nieuws? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.

Ontvang historische artikelen, nieuws, boekrecensies en aanbiedingen wekelijks gratis in uw inbox.

Van Normandië tot de Rijn

Misleiding speelde al een rol bij het startsein van de Tweede Wereldoorlog. De Duitsers rechtvaardigden hun invasie van Polen met Operatie Himmler: Duitse soldaten in Poolse uniformen zetten ‘grensincidenten’ in scène. Ook de geallieerden maakten gretig gebruik van bedrog: in Noord-Afrika camoufleerde het Britse leger zijn tanks en materieel. De Britten vervalsten ook radiosignalen in aanloop naar de Tweede Slag bij El Alamein. Daarmee wilden ze de indruk wekken dat het Duitse Afrikakorps in het zuiden zou worden aangevallen, en niet in het noorden bij de Noord-Afrikaanse kust.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Oorlogvoering is prijzig, en een peperdure raket verspillen aan een veredeld springkussen is een nachtmerrie voor elke generaal.

Het Amerikaanse leger nam dit idee over, en paste het op grotere schaal toe. In 1944 werd er een eenheid van 1100 man in het leven geroepen die voornamelijk bestond uit kunststudenten, mensen uit de reclamewereld, architecten en decorbouwers. De eenheid kreeg de officiële titel 23rd Headquarters Special Troops, maar werd beter bekend onder de naam ‘Ghost Army’.

Spookleger bouwt namaakvliegvelden

Het spookleger voerde meer dan twintig missies uit, allereerst in aanloop naar de invasie van Normandië in 1944. Het nam deel aan een afleidingsmanoeuvre die de indruk moest wekken dat de geallieerde invasievloot bij Calais zou landen. Na D-Day reisde de eenheid met het geallieerde leger mee en werden de kunstenaars tot in Duitsland ingezet om verwarring te zaaien. Het spookleger zette niet alleen opblaasbare tanks in om de Duitsers te misleiden, maar ook opblaasbare vliegtuigen, namaakvliegvelden en complete wagenparken.

Spookleger gebruikt nep-Shermans.
Een opblaasbare Sherman-tank.

Om de illusie compleet te maken schalde er lawaai van draaiende motoren, marcherende soldaten en schreeuwende officieren uit grote luidsprekers, die tot op 24 kilometer afstand te horen waren. De soldaten vergaten de kleine details niet: ze hingen zelfs hun waslijnen vol met ‘nep-was’. Ook leidden de Amerikanen telegrafisten op om de stijl van andere eenheden van het Amerikaanse leger na te bootsen, zodat de Duitsers de indruk kregen dat bepaalde regimenten zich aan het front bevonden. Door de aandacht van het Duitse leger te trekken konden de geallieerde troepen doorstoten bij andere, slecht bemande stellingen.

De soldaten vergaten de kleine details niet: ze hingen zelfs hun waslijnen vol met ‘nep-was’.

De acties van het spookleger werden pas in 1996 openbaar gemaakt. Ook daarna moesten de veteranen nog lang wachten op erkenning. Op 1 februari 2022, na een mediacampagne van meer dan zes jaar, ondertekende president Joe Biden de Ghost Army Congressional Gold Medal Act, waarmee de leden van het 23rd Headquarters Special Troops een speciale onderscheiding kregen voor hun inzet tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Meer weten:

  • Het boek The Ghost Army of World War II (2015), door Rick Beyer en Elizabeth Sayles gaat dieper op het onderwerp in.
  • Ook is er de documentaire The Ghost Army (2013), beschikbaar op Amazon en iTunes.

Dossier Tweede Wereldoorlog

Adolf Hitler en Francisco Franco
Adolf Hitler en Francisco Franco
Beeldessay

Franco liet Hitler in de steek 

Ideologisch had de Spaanse dictator Francisco Franco veel raakvlakken met de fascisten in Duitsland en Italië. Toch koos hij tijdens de Tweede Wereldoorlog niet echt voor hen.   Het was geen geslaagde ontmoeting. Nazileider Adolf Hitler zou na afloop hebben gezegd dat hij liever een paar kiezen liet trekken dan nog een keer af te spreken...

Lees meer
Landing van de geallieerden in Zuid-Frankrijk, 15 augustus 1944.
Landing van de geallieerden in Zuid-Frankrijk, 15 augustus 1944.
Artikel

Operation Dragoon: ‘vergeten’ D-Day die de bevrijding versnelde

In augustus 1944 landden 350.000 geallieerde militairen op de stranden van Zuid-Frankrijk. Meer dan een derde van hen was van Afrikaanse afkomst, maar tijdens de opmars naar Parijs werden velen gewisseld voor witte verzetsstrijders. Waarom?  Volgens een anekdote zou Adolf Hitler 15 augustus 1944 ‘de somberste dag uit zijn leven’ hebben genoemd. Hoewel een schriftelijke...

Lees meer
Rosenthal met assistent Monika Sunderman bij de show Dalli Dalli in de jaren zeventig.
Rosenthal met assistent Monika Sunderman bij de show Dalli Dalli in de jaren zeventig.
Artikel

Zelfs na zijn jeugd in nazistisch Berlijn bleef een Joodse onderduiker in Duitsland geloven 

Wat Ron Brandsteder of Mies Bouwman voor Nederland waren, was de presentator van de spelshow Dalli Dalli voor Duitsland. Hans Rosenthal was een vertrouwd gezicht op de zaterdagavond. Ondanks zijn tragische jeugd als Joodse jongen in nazistisch Berlijn, hield hij vertrouwen in het Duitse volk. ‘Er waren drie vrouwen die hem niet verraden hebben. Daarom...

Lees meer
Leni Riefenstahl geeft aanwijzingen op de set van Tiefland
Leni Riefenstahl geeft aanwijzingen op de set van Tiefland
Artikel

Was nazi-regisseur Leni Riefenstahl zo onschuldig als ze zich voordeed?

Ze werd wereldberoemd als regisseur van nazipropagandafilms. Maar over haar betekenis bestaat onenigheid. Was Leni Riefenstahl een geniale filmmaker, een feministisch icoon, een opportunist of de machtigste vrouw van het Derde Rijk? Het was 12 september 1939, anderhalve week na de Duitse invasie van Polen. In het Poolse stadje Końskie hielden Wehrmacht-soldaten een dertigtal mannen...

Lees meer