Home Oorlog in een parallel universum

Oorlog in een parallel universum

  • Gepubliceerd op: 31 mei 2022
  • Laatste update 08 nov 2022
  • Auteur:
    Philip Dröge
  • 3 minuten leestijd
Philip Dröge portret

Dat de nazi’s in 1945 zijn verslagen, komt voor driekwart op het conto van de Russen. Althans, dat denken de Russen zelf. Een paar jaar geleden onderzochten Duitse historici het beeld van de Tweede Wereldoorlog onder de voormalige geallieerden. Ze vroegen inwoners van de overwinnende naties: hoeveel procent heeft uw leger bijgedragen aan de nederlaag van het Derde Rijk? Toen ze de antwoorden bij elkaar optelden, kwamen de Duitsers op 309 procent. Hitler werd dus drie keer verslagen.

Het is een bekend fenomeen dat volkeren hun eigen rol in de geschiedenis uitvergroten. Het is vaderlandsgezind narcisme, veroorzaakt door de stortvloed aan informatie over je eigen grondgebied in vergelijking met het buitenland. De Nieuw-Zeelanders dachten bijvoorbeeld dat hun soldaten 14 procent hebben bijgedragen aan de verovering van Berlijn. U weet wel, het grote Kiwi-offensief in Charlottenburg.

Maar zelfs als je voor die natuurlijke ruis corrigeert, blijven de Russen zichzelf meer overschatten dan welk volk ook, zo blijkt uit deze opmerkelijke studie. Wat wil je ook met het infuus van paranoïde propaganda dat decennium na decennium in de Russische aderen is gedrupt? Het land heeft de strijd tegen de nazi’s zo gemythologiseerd dat het lijkt alsof hun Tweede Wereldoorlog in een parallel universum is uitgevochten. Eentje waar totaal andere dingen zijn gebeurd. Of juist niet gebeurd. Zo kreeg een Russische historicus enkele jaren geleden een boete van 2500 euro. Zijn vergrijp? Hij had een stuk geschreven over het Molotov-Ribbentroppact, het Russisch-Duitse niet-aanvalsverdrag. Maar volgens de rechter was dat pact nooit gesloten. De foto’s van de ondertekening en de Sovjet-Duitse troepenparade wilde hij niet bekijken.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Die incongruente kijk op de geschiedenis wreekt zich in het heden. Het monotone dieet van desinformatie is in de magen van vele Russen gaan gisten tot toxische oprispingen tegen alles wat ten westen van Brest-Litovsk ligt. De Oekraïners, de EU, de NAVO – het zijn in deze verwrongen duiding allemaal voortzettingen van de nazi’s. Schurken die constant proberen om Moedertje Rusland te verkrachten. Alleen door hun fabelachtige vermogen om pijn te verdragen, zo luidt het nationalistische cliché, hebben de Russen overleefd.

Wil er in de toekomst ooit iets veranderen in Rusland, dan moet het verleden op de helling. Zodat Russen begrijpen dat ze in de Tweede Wereldoorlog inderdaad slachtoffer waren, maar ook dader. Dat ze toen inderdaad meer gesneuvelden hadden dan andere landen, maar dat hun generaals ook minder zuinig op soldaten waren dan hun Amerikaanse collega’s. Dat ze in twee eeuwen inderdaad twee keer zijn aangevallen vanuit het westen, maar vele keren vaker zelf een oorlog begonnen.

De bevrijding van het Russische nazicomplex begint dus gek genoeg in Duitsland, dat door de zo geroemde Vergangenheitsbewältigung laat zien dat zelfs de grootste lijder een nieuwe weg kan inslaan.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 6 - 2022

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer