Anton van Hooff:
‘Ik geloof niet in het verbieden van foute meningen. Voor je het weet krijg je een situatie als in het huidige Rusland, waar Stalin van staatswege wordt gerehabiliteerd. De politieke en rechterlijke macht moeten zich in principe niet bezighouden met interpretaties van de geschiedenis. Pas als het ontkennen van historische feiten een actuele politieke lading heeft, zoals bij het ontkennen van de Shoah door neonazi’s, valt een verbod enigszins te rechtvaardigen.
Ontkenning van de Shoah kan namelijk reële gevolgen hebben. Het past in een bepaald historisch stramien van het oproepen van Jodenhaat. Maar zelfs in het geval van Shoah-ontkenning twijfel ik over de noodzaak van een dergelijk verbod. Als je eenmaal begint absurde historische opvattingen te verbieden, waar eindig je dan? Moeten we in Nederland dan ook een verbod uitvaardigen op ontkenning van de slavernij en de misdaden in Nederlands-Indië?
In tegenstelling tot een reëel bestaande Jodenhaat bestaat er in het Westen geen historische afkeer van de Armeniërs. Het verbod op de ontkenning van de Armeense genocide in Frankrijk is er dan ook alleen gekomen door de effectieve lobby van de Armeense gemeenschap in Frankrijk. Die is daar nu eenmaal beter vertegenwoordigd en georganiseerd dan de Turkse gemeenschap.’
Ruth Oldenziel:
‘Ik ben het met de stelling eens: het zou niet meer dan logisch zijn als in Nederland het ontkennen van de Armeense genocide, net als het ontkennen van de Holocaust, strafbaar wordt gesteld. Het in het openbaar ontkennen van de Holocaust beschouwen wij als “haatzaaien”, omdat het hier om meer dan een vrije meningsuitwisseling over een historische gebeurtenis gaat. Het is ook een politieke kwestie, waarbij opzettelijk haat wordt gekweekt tegen een in het verleden vervolgde bevolkingsgroep.
De Armeense genocide was een misdaad tegen de menselijkheid van dezelfde orde van grootte als de Holocaust. Bovendien vervolgt de huidige Republiek Turkije burgers die in het openbaar over de Armeense genocide spreken. Deze mensen worden bedreigd en soms zelfs vermoord. Ook in het geval van de Armeense genocide is dus sprake van een actuele context van haatzaaierij en opruiing.
Nederland maakt deel uit van een internationale rechtsorde die deze genocide al eerder expliciet heeft veroordeeld. Het is daarbij interessant te weten dat de uitdrukking “misdaad tegen de menselijkheid” voor het eerst werd gebezigd door Engeland, Frankrijk en Rusland naar aanleiding van de Armeense genocide. Zij hebben een speciale onderzoekscommissie ingesteld en in 1915 heeft de Ottomaanse regering de genocide erkend. Enkele verantwoordelijken zijn door internationale rechtbanken berecht.’
James Kennedy:
‘In de Angelsaksische wereld, waar ik vandaan kom, is het hoogst ongebruikelijk het recht op vrijheid van meningsuiting juridisch in te perken. Ik vind dan ook niet dat het de taak is van de rechter om te voorkomen dat misdaden tegen de menselijkheid worden ontkend. Maar op het vasteland van Europa heerst een andere rechtstraditie, waarbinnen de wetgever vanouds eerder geneigd is de burgerrechten in te perken.
Wat de Fransen nu doen door een wettelijk verbod in te stellen op ontkenning van de Armeense genocide, is op zich dan ook niets nieuws. Het is in feite slechts een specificatie van een eerdere wet uit 1990, de zogenoemde Loi Gayssot, waarin in algemene bewoordingen het ontkennen van “misdaden tegen de menselijkheid” strafbaar werd gesteld. In Zwitserland zijn ontkenners van de Armeense genocide reeds onder een dergelijke algemene wet veroordeeld.
Vanaf de jaren tachtig zie je dat in veel Europese landen dergelijke wetten opduiken. Dat heeft alles te maken met de toenmalige bewustwording dat discriminatie en het belasteren van bepaalde bevolkingsgroepen levensgevaarlijk is. Maar dat in Frankrijk nu specifiek het ontkennen van de Armeense genocide wordt verboden, heeft natuurlijk alles te maken met het wantrouwen dat momenteel in dat land heerst ten aanzien van Turkije.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
