Home Seksueel geweld als oorlogswapen

Seksueel geweld als oorlogswapen

  • Gepubliceerd op: 17 mei 2021
  • Laatste update 04 okt 2024
  • Auteur:
    Eric Palmen
  • 3 minuten leestijd
Seksueel geweld als oorlogswapen

Christina Lamb zag tijdens haar 30-jarige loopbaan als oorlogscorrespondent van The Sunday Times seksueel geweld tegen vrouwen in conflictsituaties alleen maar toenemen. Het blijkt een doeltreffend wapen om gemeenschappen langdurig en structureel te ontwrichten.

Christina Lamb schreef een boek over ‘het goedkoopste wapen dat de mens kent’: verkrachting. Seksueel geweld tegen vrouwen is zo oud als de oorlog zelf, constateert Lamb. Generaal Agamemnon beloofde zijn beste krijger Achilles al twintig vrouwen als oorlogsbuit wanneer hij erin zou slagen Troje te veroveren. En Mozes droeg zijn manschappen in de strijd tegen de Midjanieten op alleen de maagden te sparen, kennelijk voor hun eigen gerief (Numeri 31).

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Volgens Lamb zijn vanaf de tweede helft van de twintigste eeuw seksueel geweld en feminicide in conflictsituaties mondiaal alleen maar toegenomen. De Verenigde Naties, de Universele Rechten van de Mens en het Internationaal Strafhof in Den Haag hebben bewegingen als IS en Boko Haram niet kunnen tegenhouden. Ook de systematische verkrachtingen tijdens de oorlogen in Myanmar, Congo en Bangladesh blijken niet met juridische middelen te stoppen. Net zomin als het seksueel geweld tijdens de Vuile Oorlog in Argentinië, tijdens de strijd tussen de Hutu’s en de Tutsi’s in Rwanda of in de 57 Servische verkrachtingskampen tijdens de Bosnische Burgeroorlog.

Hoe kan dat? Verkrachting is ontdekt als een massavernietigingswapen, zo stelt Lamb. Het ontwricht gemeenschappen langdurig en structureel: fysiek, psychologisch en demografisch. Vooral binnen terroristische organisaties als Boko Haram en IS is verkrachting een vorm van ‘strijdende socialisatie’. Wapenbroeders die zich hebben overgegeven aan een orgie van geweld tegen vrouwen delen een gemeenschappelijke ervaring die hen voorgoed onderscheidt van de niet-strijder, de thuisblijver. Groepsverkrachting als initiatierite: wie zich er eenmaal aan heeft overgegeven, kan niet meer terug.

Dit gedrag is ook mogelijk omdat juridische vervolging vanwege seksueel geweld nauwelijks plaatsvindt. Het Internationaal Strafhof in Den Haag heeft sinds zijn oprichting één straf voor verkrachting opgelegd, een vonnis dat nota bene twee jaar later werd herroepen. Verkrachting wordt pas sinds 1998 als een oorlogsmisdrijf erkend. De ‘troostmeisjes’ van de Filippijnen wachten nog steeds op keizerlijke excuses vanuit Japan. Alleen een strafrechtelijke vervolging van de daders maakt het begin van een helingsproces voor de slachtoffers mogelijk. Ook daartoe roept Ons lichaam, jullie slagveld op. Een hartverscheurend, verbijsterend, maar bovenal belangrijk boek.

Ons lichaam, jullie slagveld. De verzwegen oorlogsmisdaden tegen vrouwen
Christina Lamb
432 p. Ambo | Anthos, € 25,99

Openingsbeeld: Paris ontvoert Helena. Schilderij door Giovanni Francesco Romanelli.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 6 – 2021

Nieuwste berichten

Beatrice de Graaf portret
Beatrice de Graaf portret
Column

Trump begrijpt niet echt wat oorlog is

Nadat de HSS Iowa duizenden kilometers had gevaren, duizenden tonnen munitie had afgeschoten, en misschien wel nucleaire kernkoppen had meegetorst, mocht het schip in 2012 eindelijk voorgoed aanmeren. Het ligt nu in de haven van Los Angeles, voor iedereen te bezoeken als museum. En dat kan ik u van harte aanraden. Een tochtje door dit...

Lees meer
Studenten demonstreren tegen Trumps aanval op Harvard en andere Amerikaanse universiteiten.
Studenten demonstreren tegen Trumps aanval op Harvard en andere Amerikaanse universiteiten.
Interview

Historici in Amerika voelen angst: ‘Slavernij, gender en klimaat zijn nu verboden woorden’

President Donald Trump richt zijn vizier op universiteiten die hij ‘te woke’ vindt. Wie niet stopt met zijn diversiteitsbeleid, verliest subsidie. Zijn de Verenigde Staten nog wel het beloofde land voor wetenschappers? ‘Ik denk absoluut na over een terugkeer naar Nederland.’ Ze had in april een beurs aan moeten vragen voor haar onderzoek, maar Andrea...

Lees meer
CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud
CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud
Artikel

CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud

Langs mystieke én langs praktische weg onderzocht alchemist Jan Baptista van Helmont de mens en de wereld. Hij droomde van magische zalven en spirituele zaden en liet scheikundigen een belangrijke erfenis na. Maar zijn ideeën brachten hemzelf in grote problemen. Naar verluidt had Jan Baptista van Helmont rare, ketterse dingen beweerd. Dat het zweet van...

Lees meer
Portret Jean-Marc van Tol
Portret Jean-Marc van Tol
Interview

Jean-Marc van Tol: ‘Laat Johan de Witt op zijn sokkel staan’ 

Jean-Marc van Tol laveert al jaren tussen wetenschap en literatuur. Hij werkt aan een romantrilogie over raadpensionaris Johan de Witt. Inmiddels zijn er twee delen verschenen, Musch en Buat. Daarnaast is hij coauteur van een nieuw historisch boek over zijn held: De wereld van De Witt. ‘Historici moeten zich op feiten baseren, maar ook hun...

Lees meer