Hoe grootschalig was het drugsgebruik onder Duitse soldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog? Was Adolf Hitler een drugsverslaafde? De Duitse wetenschapsjournalist Norman Ohler schrijft hierover in zijn boek Drugs in het Derde Rijk. ‘Morell was ten alle tijde beschikbaar om Hitler verschillende drugs toe te dienen.’
Hoe bent u op het idee gekomen voor dit boek?
‘Ik ben altijd al een boek willen schrijven over het Derde Rijk, maar wist niet precies over welk aspect. Totdat ik stuitte op het vele drugsgebruik in nazi-Duitsland. Bij het inzien van de Duitse militaire archieven en de notities van Hitlers persoonlijke arts Theodor Morell realiseerde ik me hoe serieus het onderwerp was en dat hier waarschijnlijk niet eerder in deze vorm over was geschreven.’
U heeft een uitgebreide lijst van bronnen en archieven geraadpleegd. Wat is de meeste interessante bron die u in het onderzoek bent tegengekomen?
‘De aantekeningen van Morell waren het meest interessant. Zijn notities gaven mij een kijkje achter de schermen. De nazipropaganda heeft Hitler altijd getoond als een geheelonthouder: geen drugs, geen vlees en zelfs geen privéleven. Morells notities laten echter zien dat Hitler een drugsverslaafde was.’
‘Morells notities tonen dat Hitler een drugsverslaafde was’
Nationaal-socialisten verafschuwden het drugsgebruik tijdens de Weimar Republiek, maar gebruikten het later zelf ook op grote schaal. Hoe valt dit te verklaren?
‘Onder het nationaal-socialisme werd methamfetamine onder de naam Pervitin populair. Men beschouwde methamfetamine destijds niet als een drug en mensen gebruikten het op dagelijkse basis, zoals je een kop koffie drinkt of aspirientje neemt. Wanneer mensen zich moe voelden namen ze Pervitin. Of wanneer een huisvrouw geen zin had in huishoudelijk werk nam ze een chocolaatje met methamfetamine erin. Het werd niet in strijd gezien met het antidrugsbeleid.’
‘Methamfetamine is een prestatieverhogend middel en maakt zijn gebruikers tijdelijk supermensen, wat goed past bij de nazi-ideologie. Nationaal-socialistisch Duitsland was erg prestatiegericht: het was de perfecte drug voor het Duitsland van toen.’
Hoe grootschalig was het drugsgebruik bij de gewone soldaten?
‘Bij de inval van Polen in 1939 was Pervitin nog niet gereguleerd en mocht iedereen zelf weten hoeveel ervan werd genuttigd. Tegen de tijd dat nazi-Duitsland het Westen aanviel werd Pervitin geleverd aan alle medische officieren die nauwkeurig bijhielden hoeveel elke soldaat nam. Voordat de Duitsers Nederland, België en Frankrijk binnenvielen werden er 35 miljoen pillen verspreid onder alle militaire eenheden. Je was niet verplicht om de pillen te nemen, maar het werd wel gezien als normaal. Waarom zou je als soldaat niet zo’n middel nemen? Zeker in tijden van oorlog, wanneer het gaat om zaken van leven of dood.’
‘Voor de inval in Nederland, België en Frankrijk werd onder Duitse soldaten 35 miljoen pilen verspreid’
In het boek stelt u dat om Hitler beter te begrijpen, je ook moet kijken naar zijn persoonlijke arts Morell. Hoe intensief was de relatie tussen Hitler en Morell?
‘Morell heeft meer tijd met Hitler gespendeerd dan wie ook. Ze hadden een symbiotische relatie. Ze konden het goed met elkaar vinden en functioneerden eigenlijk als een gek koppel. Tegen het einde van de oorlog wou Hitler Morell ook altijd in zijn nabijheid hebben. Dit ging zo ver dat Morell ook aanwezig was tijdens militaire vergaderingen met hooggeplaatste generaals. Morell was ten alle tijde beschikbaar om Hitler verschillende middelen te geven.’
‘Morell gaf Hitler onder andere vitamine-injecties, Pervitin, dierlijke hormonen, leverextracten van varkens en opiaten. Hitler gebruikte drugs om mentaal stabiel te blijven. De drugs creëerden een tunnelvisie waardoor Hitler aan zijn ideologie kon vasthouden. Morell kan hier tot op zekere hoogte verantwoordelijk voor worden gehouden. Hij heeft Hitlers mentaliteit en opvattingen niet gecreëerd, maar hij liet hem met behulp van de drugs wel in de waan.’
Volgens uw boek is Hitlers drugsgebruik geen excuus voor zijn gedrag, maar in welke mate heeft het drugsgebruik zijn besluitvorming beïnvloed?
‘Naarmate de oorlog vorderde werd het een gewoonte voor Hitler om vlak voor belangrijke vergaderingen een Eudokal-injectie van Morell te krijgen. Eukodal is een opiaat gemixt uit heroïne en cocaïne: het maakt je euforisch maar tegelijkertijd ook kalm. Bepaalde beslissingen van Hitler zijn te koppelen aan zijn drugsgebruik. Hij was onder invloed van cocaïne toen hij, na een mislukte aanval op het Oostfront, besloot het Westen voor een tweede keer aan te vallen in de herfst van 1944. Uit Morells notities blijkt heel duidelijk dat Hitler cocaïne toegediend kreeg en vervolgens dit plan verzon.’
‘Hitler was onder invloed van cocaïne toen hij in de herfst van 1944 besloot het Westen voor de tweede keer aan te vallen’
‘Doordat Hitler zo kalm en vol zelfvertrouwen was, dachten mensen tegen het einde van de oorlog vaak dat hij mogelijk een geheim wapen achter de hand had waarmee Duitsland toch nog kon winnen. Maar het was allemaal een façade. Hitler verbleef niet alleen in een letterlijke bunker, maar ook in een chemische bunker. Door zijn verblijf in bunkers en zijn drugsgebruik verloor Hitler alle grip op de realiteit. Het is moeilijk om te zeggen wat er was gebeurd als Hitler of het Duitse leger niet zoveel drugs hadden gebruikt, maar de oorlog was zeker anders verlopen zonder drugs.’
Bannerafbeelding: Hitler en hooggeplaatste nazi’s. Morell is de vierde persoon van rechts (Bundesarchiv)