Home Nederland in verval?

Nederland in verval?

  • Gepubliceerd op: 27 mei 2003
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Maarten van Rossem
  • 3 minuten leestijd

Al meer dan vijfhonderd jaar behoort Nederland tot de succesvolste landen ter wereld. Ook nu nog scoort Nederland uitstekend in de comparatieve statistiek. In de Human Development Index van de Verenigde Naties, een ruwe indicatie voor de kwaliteit van het bestaan in de verschillende naties, staat Nederland samen met België op de zevende plaats.


Het verschil met Canada, dat nummer één staat in deze index, is minimaal. In de index die een beeld geeft van innovatie en technologie staat Nederland op de achtste plaats. De Nederlandse economie wordt ook beschouwd als een van de meest competitieve ter wereld. Al deze gegevens zijn afkomstig uit The Economist Pocket World in Figures, editie van 2002.
Voor wie de Nederlandse kwaliteitskranten de afgelopen jaren dagelijks heeft gelezen, komen deze gegevens waarschijnlijk als een verrassing. De opiniërende elite is immers al enige tijd van mening dat Nederland een land in verval is. Wie precies schuld heeft aan het langdurige proces van aftakeling dat Nederland in een bananenrepubliek dreigt te veranderen wordt nooit echt duidelijk. Meestal krijgt de politieke elite de schuld die onder de bekende Haagse kaasstolp het vaderland heeft laten versloffen. Soms wordt het verval geweten aan het egocentrisme, materialisme en hedonisme van alle Nederlanders. Vorig jaar nog veroorzaakte een mediamieke messias een tijdelijke aardverschuiving in de Nederlandse politiek met een ‘genadeloze analyse’ van het langdurig en volledig falen van het Nederlandse overheidsbeleid, die ook in de kwaliteitsmedia voor de geopenbaarde waarheid werd aangezien.
Vanuit een wat ruimer historisch perspectief gezien, blijkt het idee dat het vaderland in ernstig verval verkeert een retorisch cliché dat al zo’n driehonderd jaar mee gaat. Dat wordt op vermakelijke en instructieve wijze uit de doeken gedaan door Maartje Janse in De geest van Jan Salie. Nederland in verval? Afgezien van twee periodes van nationaal optimisme en zelfvertrouwen, rond 1900 en in de jaren zestig van de vorige eeuw, is Nederland volgens de opiniërende elite al sinds het begin van de achttiende eeuw een land in verval.
Zo beschouwd is het eigenlijk een wonder dat Nederland niet al lang een bananenrepubliek is. Dat men zich in de achttiende eeuw zorgen maakte over de relatieve achteruitgang van de Republiek na de zeldzame bloei van de zeventiende eeuw is overigens nog wel begrijpelijk, merkwaardiger is de verslaving aan de retoriek van verval en noodzakelijk herstel in de twee eeuwen daarna. In de achttiende eeuw begreep men niet dat de zorgelijke veranderingen in de economie van de Republiek het gevolg waren van structurele veranderingen in de Europese economie. Men dacht dat de problemen waren te wijten aan het wanbeheer van de Oranjes en het moreel verval van de elite. In dat opzicht is er ook weinig veranderd: de huidige problemen van Nederland zijn volgens de vervalsretoriek het resultaat van unieke Nederlandse tekortkomingen, zoals bijvoorbeeld het gedoogbeleid. Dat de meeste van die problemen het gevolg zijn van structurele ontwikkelingen die zich op identieke wijze voordoen in andere welvarende industriële naties, is een redenering die volstrekt niet past in het nationale cliché van verval en herstel.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer