De betrekkingen tussen Rusland en Polen maken een opmerkelijke bloeiperiode door als gevolg van Russische inschikkelijkheid inzake de kwestie-Katyn. Premier Vladimir Poetin herdacht in april samen met zijn Poolse collega Donald Tusk de slachtoffers van de massamoord op duizenden krijgsgevangen Poolse officieren in 1940 door Stalins geheime dienst.
De vliegramp van drie dagen later bij Smolensk, waarbij de Poolse president Lech Kaczynski omkwam, bracht de partijen nog dichter bij elkaar. Een indrukwekkende film over Katyn van de Poolse cineast Andrzej Wajda was te zien op de Russische televisie en de Russen gaven een groot aantal documenten vrij. Als klap op de vuurpijl nam de doema eind november een resolutie aan waarin werd erkend dat het bloedbad was uitgevoerd ‘in opdracht van Stalin en andere Sovjetleiders’.
Toch blijft Rusland met Katyn in de maag zitten. Daarvan getuigen pogingen het drama te relativeren. Bijvoorbeeld door te benadrukken dat niet alleen de Polen hebben geleden onder Stalin, maar de Sovjetburgers nog veel meer. Poetin zei in april te geloven dat de massamoord in Katyn een vergelding was voor de dood van duizenden soldaten van het Rode Leger in Poolse krijgsgevangenkampen in 1920.
Volgens de premier kwamen in de kampen 32.000 Russische krijgsgevangenen om, ook al heeft gezamenlijk Pools-Russisch onderzoek aangetoond dat het ging om tussen de 16.000 en 20.000 doden. Afgezien daarvan heeft Stalin zich nooit om het lot van de krijgsgevangenen bekommerd. Zij waren wat hem betreft afgeschreven en verdienden niet beter dan in Polen te creperen.
Niettemin: de Russen willen schoon schip maken. ‘We willen dit hoofdstuk afsluiten,’ zei de voorzitter van de doemacommissie voor buitenlandse zaken, Konstantin Kosatsjov, in november.
Maar daarvoor is het nog te vroeg. Op zichzelf prachtig, maar onvoldoende, vindt de Russische mensenrechtenorganisatie Memorial het doemabesluit. Wat nog altijd ontbreekt is een adequate juridische kwalificatie van de misdaad in Katyn. Daarnaast, vindt Memorial, moeten alle verantwoordelijken voor de misdaad met naam en toenaam worden genoemd, moeten de vermoorde Polen worden erkend als slachtoffers van politieke terreur, en moet Rusland de nog resterende geheime documenten inzake Katyn vrijgeven. Pogingen van Memorial om die geheimhouding via de rechter ongedaan te maken zijn vooralsnog mislukt.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
