Home Morele elasticiteit

Morele elasticiteit

  • Gepubliceerd op: 6 februari 2001
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Micha Kat
  • 2 minuten leestijd

Voor Loe de Jong zag de wereld er nog eenvoudig uit toen hij in de jaren zestig en zeventig aan zijn magnum opus werkte: je had goeden en je had fouten. Fouten waren mensen als Aantjes die in zijn beleving kozen voor de Duitse zaak. Deze mensen dienden uit het publieke leven te worden verwijderd: het waren landverraders.

In 1978 werd ons nationale voetbalelftal in Argentinië bijna wereldkampioen. Vol huiver spreken de spelers nog altijd over de lugubere sfeer in het land waar parallel aan het voetbalfeest mensen en kinderen werden doodgemarteld in honderden concentratiekampen en gevangenissen. Het had niet veel gescheeld of we waren niet eens naar Argentinië gegaan. Het oordeel over het regime van Videla was onomstreden: fouter dan fout.
Aan het eind van de vorige eeuw probeerde Slobodan Milosevic de Balkan te knechten. Hij was zo fout dat de beschaafde wereld hem met bombastisch machtsvertoon het zwijgen oplegde. Dat er in de loop van de geschiedenis ooit nog iets goeds zal worden gezegd over Slobodan M. lijkt in het huidige klimaat uitgesloten.
Deze drie morele casusposities spelen de laatste maanden een opmerkelijke rol in de actualiteit. Het misdadige Servische regime wordt op onze vaderlandse bodem in een kruistocht tegen het kwaad voor de rechter gesleept, waarbij we rijkelijk worden getrakteerd op details over verkrachtingen en massagraven. De Argentijnse gruwelen komen weer in beeld doordat de dochter van een directe representant van het schrikbewind op het punt staat onze kroonprins te huwen. Aantjes, tenslotte, blijkt nu eerder slachtoffer dan dader.
Deze combinatie van actualiteiten doet een fors beroep op de morele elasticiteit van de Nederlander. Hoe kan hij tegelijkertijd gruwelen over de zaken die aan het licht komen bij het Joegoslavië-tribunaal en juichen voor een fascistische Argentijn die mogelijk het bordes beklimt om plaats te nemen tussen ons vorstenhuis? En als Aantjes plots weer in genade moet worden aangenomen, zijn dan degenen die zijn leven moedwillig hebben geknakt de slechten? Het dolt ons in de hoofden.
Voor een huwelijk met Maxima is een vereiste dat het oordeel over haar vader net zo fundamenteel wijzigt als dat over Aantjes. Zorreguieta kan hiertoe proberen onze sympathie te winnen door voor de natie door het stof te gaan in een exclusief interview met Paul Witteman, maar dat lijkt een te groot beroep te doen op zowel onze morele veerkracht als op die van de landbouwspecialist. Eerder zal men gaan inzien dat Zorreguieta het lot verdient van Milosevic, die zich voor de rechter zal moeten verantwoorden zodra hij zich op Nederlandse bodem begeeft.

Micha Kat is redactioneel medewerker van Historisch Nieuwsblad.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Moeder en kind in Noord-Hollandse dracht
Moeder en kind in Noord-Hollandse dracht
Nieuws

Zeventiende-eeuwse jongen kreeg Staten-Generaal als peetouder

In 1668 kreeg een baby, de zoon van de graaf en gravin van Bentheim, een opmerkelijke voornaam. Het jongetje werd ‘Statius’ gedoopt, een afgeleide van het woord ‘Staten’. De Staten-Generaal van de Nederlandse Republiek waren namelijk peetouder van het kind. En zij hadden om die naam gevraagd.  Het was een opmerkelijke gang van zaken, want...

Lees meer
Onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt
Onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt
Interview

‘Met Mark Rutte zocht ik naar de resten van Van Oldenbarnevelt’ 

Ronald van Raak ging op onderzoek onder het Binnenhof. Hij vertelt over zijn historische sensatie: ‘In mijn goede pak kroop ik door het stof.’ Kent u de historische sensatie, zoals door Johan Huizinga omschreven?  ‘Die heb ik zeker ervaren tijdens een koude januarinacht in 2019, het hagelde, toen ik met Mark Rutte afdaalde in de...

Lees meer
Lída Baarová, Gustav Fröhlich en Joseph Goebbels
Lída Baarová, Gustav Fröhlich en Joseph Goebbels
Artikel

Lída Baarová: de onmogelijke liefde van Joseph Goebbels 

Rijkspropagandaminister Joseph Goebbels raakt zo verliefd op de Tsjechische actrice Lída Baarová dat hij er met haar vandoor wil. Het komt er niet van, en Baarová betaalt een hoge prijs voor de affaire. ‘Geen van mijn films is zo dramatisch geweest als mijn leven.’  Haar moeder pusht Lída (1914-2000) en haar zus Zorka Janů al...

Lees meer
Allegorie Willem I
Allegorie Willem I
Beeldessay

Het regent koninklijke lintjes, een onderscheiding die Willem I invoerde

Koning Willem I doet zijn best het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden op te stoten in de vaart der volkeren. Toch verliest hij de helft van zijn land. Op 30 november 1813 landt Willem Frederik van Oranje na een ballingschap van 19 jaar op het strand van Scheveningen. Twee dagen later wordt hij uitgeroepen tot soeverein...

Lees meer