Home Moord op Fortuyn belangrijkste naoorlogse gebeurtenis

Moord op Fortuyn belangrijkste naoorlogse gebeurtenis

  • Gepubliceerd op: 14 oktober 2004
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bas Kromhout en Frans Smits
  • 4 minuten leestijd

Nederlanders vinden de moord op Pim Fortuyn in 2002 de belangrijkste gebeurtenis uit de Nederlandse naoorlogse geschiedenis. Dat blijkt uit een enquête van Historisch Nieuwsblad over Nederlanderschap.



Van de 683 geënquêteerden die werden ondervraagd door Onderzoeksbureau Motivaction, kiest 46 procent voor de moord op Fortuyn als belangrijkste gebeurtenis. Dit zijn relatief veel autochtone Nederlanders; van de allochtonen vindt 32 procent deze gebeurtenis het belangrijkst.

De ondervraagden konden kiezen uit vijf naoorlogse gebeurtenissen. Na de moord op Fortuyn kozen de ondervraagden voor de economische malaise van begin jaren tachtig en de vondst van de aardgasbel in Slochteren in 1959 (beide gebeurtenissen kregen 17 procent van de stemmen), op de voet gevolgd door de protesten tegen het gezag in de jaren zestig (16 procent). Het minst genoemd wordt het verlies van Nederlands-Indië in 1949 (4 procent).

Het is opmerkelijk dat de moord op Fortuyn bijna de helft van de stemmen krijgt. De moord was weliswaar van grote emotionele betekenis en ligt daarbij nog vers in het geheugen, maar lijkt de loop van de Nederlandse geschiedenis vooralsnog niet zo ingrijpend te hebben beïnvloed als het verlies van Indië of de aardgasvondst in Slochteren.

Voor welke gebeurtenis uit de vaderlandse geschiedenis moeten Nederlanders zich schamen? Bovenaan staan met 22 procent het kolonialisme en de politionele acties; daarna schaamt 16 procent van de Nederlanders zich voor de Nederlandse slavenhandel. Minder vaak genoemd worden de moord op Fortuyn (5 procent) en de ‘slappe’ houding van veel Nederlanders tijdens de Tweede Wereldoorlog (5 procent). Een andere historische gebeurtenis die als beschamend wordt ervaren is de val van Srebrenica (3 procent).

Een opvallend verschil met een onderzoek van Historisch Nieuwsblad in 2000, waarbij dezelfde vraag werd gesteld, is de grotere schaamte over het Nederlandse slavernijverleden. Ontvingen het kolonialisme en de Nederlandse houding tijdens de oorlog bijna hetzelfde aantal stemmen (21 en 8 procent), de slavenhandel kreeg vier jaar geleden slechts 7 procent van de stemmen. Dat meer dan twee keer zoveel Nederlanders zich momenteel generen voor het slavernijverleden komt wellicht door de onthulling van het Slavernijmonument in Amsterdam en de bijbehorende publiciteit twee jaar geleden.

Welke Nederlandse feestdag vinden we het belangrijkst? Het kerstfeest of het suikerfeest, zegt 52 procent van de geënquêteerden. Vooral ouderen hechten sterk aan deze religieuze dagen (58 procent van de ouderen tegen 45 procent van de jongeren). Op grote afstand volgen bevrijdingsdag (21 procent), sinterklaas (15 procent) en koninginnedag (12 procent). Prinsjesdag, het ‘feest van de democratie’, wordt door bijna geen enkele respondent als belangrijkste dag genoemd. Sinterklaas staat hoger genoteerd bij jongeren (19 procent) dan bij ouderen (11 procent), wat erop lijkt te wijzen dat dit familiefeest voorlopig niet tot het verleden behoort.

Nederlandse tolerantie is voorbeeld voor Europa
Het overgrote deel van Nederland vindt zichzelf gezellig en tolerant, blijkt uit de enquête van Historisch Nieuwsblad over Nederlandse identiteit. De meest typisch Nederlandse eigenschappen vindt men echter nuchterheid en zuinigheid.

Welke eigenschappen zijn typisch Nederlands? Men kon er drie kiezen uit een lijst van zeven. Het meest genoemd zijn nuchterheid (79 procent) en zuinigheid (66 procent), gevolgd door gezelligheid (48 procent), ondernemingszin/handelsgeest (40 procent) en tolerantie (36 procent). Andere eigenschappen die in de regel met Nederland worden verbonden, zoals neiging tot moralisme en anti-autoritaire gezindheid, scoren opvallend laag.

Anders wordt het beeld wanneer de Nederlanders wordt gevraagd of zij een aantal eigenschappen op zichzelf van toepassing vinden. Dan blijkt dat 92 procent zichzelf tolerant vindt. Slechts 52 procent van de Nederlanders acht zichzelf zuinig. Gezellig (93 procent) scoort buitengewoon hoog, net als nuchter (89 procent) en gezagsgetrouw (76 procent).

Het idee dat Nederlanders vrijgevochten en anti-autoritair zouden zijn, wordt door henzelf hiermee niet onderschreven. Iets minder allochtonen (81 procent) dan autochtonen vindt zichzelf nuchter, maar verder dichten allochtonen zich de verschillende eigenschappen in dezelfde mate toe als autochtonen.

Nu Nederland voorzitter is van de Europese Unie, probeert premier Balkenende zijn normen-en-waardendebat op een Europees plan te tillen. Welke typisch Nederlandse verworvenheden zou de rest van Europa moeten overnemen? Men kon kiezen uit vier mogelijkheden: zuinigheid (bijvoorbeeld het handhaven van de Zalm-norm, het bestrijden van het begrotingstekort), bereidheid tot overleg (bijvoorbeeld het poldermodel), tolerantie (bijvoorbeeld het homohuwelijk), pragmatisme (bijvoorbeeld het gedoogbeleid) of geen. Het meest gekozen wordt tolerantie (52 procent), door relatief veel vrouwen. Bereidheid tot overleg volgt met 35 procent, zuinigheid met 21 procent, en pragmatisme met 19 procent. Ten slotte vindt 13 procent het niet nodig dat de andere Europese landen de Nederlandse normen en waarden overnemen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer