Home Mogen we een nieuwe Zwarte Dood?

Mogen we een nieuwe Zwarte Dood?

  • Gepubliceerd op: 24 maart 2021
  • Laatste update 13 okt 2022
  • 2 minuten leestijd
Philip Dröge portret

In 1347 kwam de pest vanuit het oosten naar Europa. Een derde van de bevolking crepeerde, de Zwarte Dood was onverbiddelijk.

Tot zover het verhaal dat veel mensen kennen. Maar waar je weinig over leest, is hoe de pest weer verdween. Zeker, de Venetianen bedachten het fenomeen quarantaine, maar belangrijker was dat het pestvirus muteerde. Recent onderzoek van de universiteit van Zürich toont aan dat vanaf 1350 mensen nog wel ziek werden, maar dat het afgelopen was met het grote sterven.

Wie de huidige pandemie wil begrijpen, doet er verstandig aan om in de geschiedenisboeken te duiken. We maken niets mee wat in voorgaande eeuwen niet al honderd keer eerder is gebeurd. Goed, in tegenstelling tot toen hebben we nu medicijnen en vaccinaties, maar die vormen een verdediging met zwakke punten, leert het verleden ons. Soms duwen medicamenten een kwaal weg, waarna die resistent terugkomt. Tuberculose, waar de oude Egyptenaren al aan leden, maakt sinds een paar jaar weer mensen ziek in de Verenigde Staten, hoewel er al tijden effectieve geneesmiddelen tegen bestaan.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.

Hoe besmettelijker een virus is, hoe groter de neiging om te evolueren naar een ongevaarlijke vorm, zo luidt een medisch-historische theorie. Ziekte heeft leven nodig om te reizen; een overleden drager is een doodlopende straat. Historici die zich bezighouden met epidemieën zien dat mechanisme steeds weer opduiken. In 1918 sloeg de Spaanse griep toe, mensen stierven als vliegen. Maar al in 1920 was het virus geëvolueerd tot een gewone influenza. Afstammelingen van deze mutatie maken tot op de dag van vandaag wereldwijd mensen ziek, maar vrijwel niemand gaat er nog dood aan.

Vanwege diezelfde geschiedenislessen moeten we ook voorzichtig zijn met al te draconische maatregelen en grote investeringen. In 2009 was de wereld in de ban van de Mexicaanse griep, ook Nederlanders gingen er dood aan. De farmaceutische industrie werkte de klok rond om een vaccin te ontwikkelen. Dat lukte, dankzij investeringen van vele miljarden. Maar juist toen concludeerde de WHO dat het virus net als de Spaanse griep alweer was gemuteerd tot een relatief onschuldige vorm – de pandemie was voorbij. Al dat geld dat in het vaccin was gepompt? Het is nooit terugverdiend.

Ondanks dat risico heeft de farmaceutische industrie nu opnieuw een kunststukje uitgehaald. Hulde. De wereld is met hulp van Pfizer en Moderna op grote schaal aan het vaccineren geslagen. Maar zelfs de effectiefste middelen tegen corona helpen niet alle besmettingen de wereld uit, weten we uit proeven van de fabrikanten. Kijkend naar de voorbije eeuwen is mijn hoop dus veel meer gevestigd op een mutatie naar een besmettelijke maar gematigde variant, zoals we die al zo vaak hebben gezien. Mogen we alsjeblieft een nieuwe Zwarte Dood?

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 4 - 2021