Home Maarten van Rossem over zijn historische held

Maarten van Rossem over zijn historische held

  • Gepubliceerd op: 23 november 2017
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Alies Pegtel
  • 2 minuten leestijd
Maarten van Rossem over zijn historische held

Historicus Maarten van Rossem werd door Frans Smits gevraagd tijdelijk columns te schrijven voor Historisch Nieuwblad. Dat deed hij uiteindelijk twaalf jaar. Van Rossem is bewonderaar van de filosoof Hannah Arendt, vanwege haar talent om onafhankelijk te denken.

Wanneer maakte u kennis met Hannah Arendt?
‘Toen ik eind jaren zeventig aan mijn proefschrift Het radicale temperament. De dubbele politieke bekering van een generatie Amerikaanse intellectuelen (1934-1953) werkte. Iemand in de bibliotheek in New York adviseerde me eens te kijken in Partisan Review, een politiek-cultureel-literair kwartaalblad. Daarin trof ik Hannah Arendt (1906-1975). Haar bekende werk The Origins of Totalitarianism verscheen in 1951, ik nam dat mee in mijn onderzoek.
 
Wat trof u in Arendt?
‘Haar vermogen om onafhankelijk te denken en om haar afwijkende standpunt te blijven verdedigen, tegen de stroom in. We zijn allemaal kinderen van de tijdgeest, maar voor  zover dit mogelijk is, gaf zij blijk van een zelfstandige geest.’
 

‘Eichmann is niet de architect, maar de uitvoerder van de Holocaust’

Waaruit bleek dat?
‘In de jaren vijftig werd rassensegregatie in de zuidelijke staten van de VS een issue. Arendt schreef naar aanleiding van deze kwestie een essay waarin ze het zogeheten schoolbussing-systeem bekritiseerde. Zwarte kinderen werden naar witte scholen gestuurd ten bate van de integratie, en omgekeerd. Arendt vond deze vorm van overheidsbemoeienis niet acceptabel, omdat het inging tegen de vrijheid van ouders om hun kinderen naar de school van hun keuze te sturen. Ik vond het een prachtig essay, maar het druiste in tegen de gangbare opinie. Bekender is haar verslag van het proces tegen Adolf Eichmann, waarin ze betoogt dat Eichmann een eenvoudige uitvoerder was van het naziregime. Terwijl het Israëlisch Openbaar Ministerie beweerde dat hij de architect was van de Holocaust.’
 
Een opmerkelijke vrouw?
‘Zeker. Ze vluchtte uit nazi-Duitsland en belandde als stateloze in Frankrijk in een kamp. Dat kamp is ze gewoon uit gewandeld en ze is in 1941 net op tijd naar de VS vertrokken. Arendt kwam daar snel bovendrijven als getalenteerd denker, maar ze was moeilijk te lezen. Dat komt vermoedelijk doordat ze Duitstalig was.’
 
Had Arendt ook minpunten?
‘Ze was een kettingrookster. Waarschijnlijk is ze als gevolg daarvan al op haar 68ste overleden. En ze bleef ook na de Tweede Wereldoorlog sympathiseren met haar voormalige docent filosofie Martin Heidegger, die aanhanger was van het Duitse Rijk. Na haar dood werd bekend dat ze als studente een relatie met hem had gehad.’
 
Alies Pegtel is historicus en journalist.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer