Home Lifestyle & Trends

Lifestyle & Trends

  • Gepubliceerd op: 10 februari 2004
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Marjolein van Rotterdam
  • 3 minuten leestijd

De hotspots van achttiende-eeuws Parijs. Lekker weg in de jaren dertig. Haute couture in de Middeleeuwen. Trends zijn van alle tijden. Culinaire avonturen, mode, wonen en uitgaan door de eeuwen heen.


A passion killer is hij wel genoemd, een ab-so-lu-te gruwel, en een oudemannenattribuut. Altijd gezeur. Nu het ministerie van Financiën weer. ‘Niet ambtenaar-fähig,’ omschreef Anne-Tjerk Mante, chef van het bureau Kabinet en Protocol, de witte sok in het personeelsblad Wij van Financiën. ‘Witte sokken stroken niet met de functie van ambtenaar.’ In de gangen van het ministerie gaat Mante nog verder. Witbesokte collega’s begroet hij steevast met een zuur: ‘Ik zie dat je op weg bent naar het tennisveld?’
De hele twintigste eeuw lang ligt de witte sok al onder vuur. Er is geen chef Etiquette geweest die de witte sok níét heeft afgekeurd. In 1911 was in het Wetboek van Mevrouw Etiquette voor Heeren te lezen dat ‘witte sokken heelemaal verbannen zijn uit de tegenwoordige heerenkleding’. Amy Groskamp-Ten Have dacht er in 1939 hetzelfde over, en anno 2004 vindt Gay News het nog steeds: ‘Alleen bij het sporten zijn witte sokken geoorloofd.’
Waar de wittesokkenhaat vandaan komt is een raadsel. Want zet de twintigste-eeuwsen adviezen eens tegenover de kledingmores van de achttiende eeuw. Een witte sok was toen chic, waanzinnig duur, en dus helemaal goed. Read’s Weekly Journal signaleerde het rond 1730: ‘White stockings were universally worn by the gentlemen as well as the ladies at a royal wedding.
De zijden witte herenkous onder een strakke kniebroek werd een must. Ook in Nederland steeg de populariteit tot grote hoogte. Men betaalde er grof geld voor: in 1775 kostte zo’n prachtig paar zijden kousen acht gulden vijftig – iets goedkopere waren er ook. Wilde je meetellen, dan droeg je ze. Gijsbert Karel van Hogendorp, die veel in internationaal gezelschap verkeerde en later beroemd zou worden vanwege zijn schetsen voor de grondwet van 1814, zeurde zijn moeder in zijn studentenjaren voortdurend aan haar hoofd om witte zijden sokken.
Maar niets is voor eeuwig: aan het einde van de achttiende eeuw moest de herenkous gestreept zijn. De witte zijden sok zakte af, sociaal gezien. Dickens’ Mr. Pickwick rilde bij de aanblik ervan en noemde hem in één adem met de glimplekken in een broek die veel te lang was, ‘as if to conceal the dirty white stockings, which were nevertheless distinctly visible‘.
Ook de streepkous was geen lang leven beschoren. Want er veranderde meer in de mannenmode. De kniebroek verdween, waardoor kousen niet langer zichtbaar waren. Waarom zou je investeren in dure witte kousen die je toch niet zag? En die nog snel vies werden ook. Katoen kon ook wel. En zwart was beter. Rond 1900 waren negentien op de twintig sokkenparen zwart.
De hele negentiende en twintigste eeuw droeg een Heer zijn sokken in gedekte kleuren. Eén oplevinkje bracht de witte sok even terug in het nieuws. Schrijver en dichter Robert Graves trok ze nog één keer aan – onder een rokkostuum en voor de grap – en een paar Egyptische studenten deden hem na. Ze maakten zich onsterfelijk belachelijk.
Een bescheiden rol speelde de witte sok in de jaren zestig. Niet voor heren, maar voor anti-heren. Wie zich wilde afzetten, zocht zijn toevlucht bij de witte sok. De witte sok was cool. Het pak was uit, de veterschoen, het colbert en de keurige zwarte kous konden naar de vuilnisbelt. In plaats daarvan droeg je een strakke jeans of ribbroek, afgebiesd met witte sokken in bordeelsluipers. Maar de revolutie duurde maar even; de witte sok degradeerde weer. Hij werd een ‘vijf voor een tientje op de markt’-sok. Een kantoormannen- of trainingspakkensok.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
Artikel

India en Pakistan zijn al aartsrivalen sinds hun geboorte

De spanningen tussen kernmachten India en Pakistan liepen in de afgelopen week hoog op. Het conflict over het grensgebied Kashmir stamt uit 1947, het jaar van de opdeling van Brits-Indië. Die ging gepaard met gruwelijkheden en geweld: goede buren werden plotseling elkaar aartsvijanden. Begin juli 1947 arriveerde de Britse advocaat Cyril Radcliffe in een snikheet...

Lees meer
Militaire parade door Moskou in 2015
Militaire parade door Moskou in 2015
Artikel

Rusland vierde 9 mei niet altijd zo uitbundig. Nu moet de militaire parade de oorlog in Oekraïne rechtvaardigen

In 1945 viert de Sovjet-Unie voor het eerst de overwinning op nazi-Duitsland met een grote parade. Sindsdien is de betekenis van de wapenschouw op 9 mei verschillende keren veranderd. Tegenwoordig moet die militaire parade in Moskou vooral de oorlog in Oekraïne en het regime van president Vladimir Poetin legitimeren. ‘Ter gelegenheid van de overwinning op...

Lees meer
Zeezender Radio Veronica tijdens de laatste uitzenddag in 1974.
Zeezender Radio Veronica tijdens de laatste uitzenddag in 1974.
Interview

‘De Top 40-hitlijsten van Radio Veronica waren heilig’

Pophistoricus Leo Weijers (1959) is van jongs af aan gefascineerd door Radio Veronica. Als een ode aan de verdwenen zeezender schreef hij er een boek over. ‘Veronica was een bron van inspiratie voor latere radiomakers.’ Op 15 oktober 1959 werd de Vrije Radio Omroep Nederland (VRON) tijdens een vergadering van vrije radiohandelaren opgericht. De pioniers...

Lees meer
Still uit The promise
Still uit The promise
Recensie

Papoea’s werd niets gevraagd

De documentaire 'The Promise' blikt met archiefbeelden en interviews terug op het lot van de Papoea’s als speelbal van geopolitieke krachten.

Lees meer