Libanon

Half juli vergeleken twee columnisten van de Washington Post, nota bene op dezelfde dag, de juist begonnen vijandelijkheden tussen Israël en Hezbollah met het begin van de Eerste Wereldoorlog. In de zomer van 1914, aldus de beide columnisten, raakten de Europese grote mogendheden zonder dat zelf eigenlijk te willen betrokken bij een omvangrijk militair conflict, dat onbeheersbaar bleek en rampzalige gevolgen zou hebben.

De bedoeling van deze analogie was de Amerikaanse regering aan te zetten tot een actievere rol in het conflict. Het was zaak de vijandelijkheden te beëindigen voordat zij zouden leiden tot een groter conflict in de regio. In de daaropvolgende discussie over deze columns werd er terecht op gewezen dat er niet veel deugde van de gebruikte historische analogie. Was het immers wel zo dat de Europese grote mogendheden zonder dat zelf te willen de Eerste Wereldoorlog binnengestruikeld waren?

Voor het wilhelminische Duitsland gold dat zeker niet. In feite ging het in het geval van Duitsland om een preventieve oorlog, die zowel defensief als offensief van karakter was. Duitsland meende dat het beter vroeg dan laat zou moeten afrekenen met het tsaristische Rusland en zijn bondgenoot Frankrijk, omdat Rusland alleen maar sterker kon worden. De Duitse legerleiding had een strategie ontworpen die een snelle overwinning mogelijk leek te maken. Eerst zou Frankrijk razendsnel worden verslagen en daarna zou Rusland aangepakt worden.

De moord op de Oostenrijks-Hongaarse troonopvolger was een ideale gelegenheid om dit plan ten uitvoer te brengen. Wenen kreeg uit Berlijn een vrijbrief om zo hard mogelijk tegen Servië op te treden en alle pogingen om tot een diplomatieke oplossing te komen werden door de Duitsers genegeerd. De Eerste Wereldoorlog was een door Duitsland welbewust veroorzaakt conflict. Dat het conflict zich vervolgens totaal anders ontwikkelde dan de Duitsers hadden gedacht, is een andere zaak.

Ook het huidige conflict in de Levant is welbewust veroorzaakt, al is niet duidelijk wat precies de rol van beide partijen is geweest. Hezbollah is begonnen met de ontvoering van twee Israëlische soldaten. Of die ontvoering ter plaatse is gepland of in Teheran, weten we niet. Evenmin weten we of Hezbollah een gevangenenruil op het oog had, of een serieus militair conflict. Het spreekt voor zich dat de grootschalige militaire reactie van Israël, die door velen al direct als buitenproportioneel werd beschouwd, niet gebaseerd was op zomaar een spontaan ideetje.

Dat militaire optreden was lang van tevoren gepland en het zou mij niet verbazen als er ook informeel toestemming voor was gevraagd in Washington. De afwezigheid van de Amerikanen in het diplomatieke proces was even welbewust. Het kwam de Amerikanen goed uit als Hezbollah vernietigd zou worden; dat zou immers ook een tegenvaller voor Damascus en Teheran zijn.

Net als de Duitse legerleiding in 1914 dacht de Israëlische legerleiding dat een snelle en niet al te kostbare overwinning mogelijk was. Vanuit de lucht zou Libanon en Hezbollah een lesje worden geleerd dat zij niet licht zouden vergeten. Vervolgens verliep het conflict heel anders dan verwacht en bleek het inderdaad lastig om er een eind aan te maken.

Wellicht ter geruststelling: het gaat in de Levant om een regionaal conflict. Een oorlog als in 1914, waarbij diverse militair gelijkwaardige grote mogendheden waren betrokken, is op dit moment in de wereldgeschiedenis zelfs helemaal niet mogelijk, omdat er maar één echt grote mogendheid is, namelijk de Verenigde Staten. Dat neemt weer niet weg dat de VS en Israël er verstandig aan zouden doen hun strategie in het Midden-Oosten te herzien. Voor die opvatting zijn echter geen historische analogieën nodig, alleen gezond verstand.