Home LESSEN Griekenland

LESSEN Griekenland

  • Gepubliceerd op: 25 februari 2015
  • Laatste update 29 mrt 2023
  • Auteur:
    Alies Pegtel
  • 3 minuten leestijd

Politici en economen zijn het er niet over eens of de Europese Unie Griekenland zijn schulden deels moet kwijtschelden om het land in de eurozone te houden. Maar de Grieken zijn de bezuinigingen zat. Ze kozen onlangs Alexis Tsipras als hun nieuwe premier, omdat hij hun een betere ‘deal’ heeft beloofd en de bestaande saneringsafspraken met de geldschieters wil openbreken.

Hanco Jürgens, verbonden aan het Duitsland Instituut, ziet parallellen tussen het Griekenland van nu en het Duitsland van na de Eerste Wereldoorlog. ‘Er zijn natuurlijk grote verschillen, maar als je een les wil trekken uit het verleden, dan leert de Duitse historie dat buitenlandpolitiek veel meer invloed uitoefent op de binnenlandse politieke verhoudingen in een land dan wij denken.

Dat een democratie kwetsbaar is voor druk van buitenaf, werd duidelijk in de Republiek van Weimar. Bij het Verdrag van Versailles, dat in 1919 werd gesloten om de vrede te regelen, werd Duitsland door de geallieerden als belangrijkste schuldige aangewezen. Het land werd onder meer veroordeeld tot torenhoge herstelbetalingen van de oorlogsschade in andere Europese landen.

Veel Duitsers vonden het eisenpakket onrechtvaardig. Ze beschouwden het als een vernederende knieval dat de Duitse regering het Verdrag van Versailles wilde nakomen via de zogenoemde Erfüllungspolitik (nalevingspolitiek). De strategie hierbij was om zo veel mogelijk te voldoen aan de eisen van Frankrijk en Groot-Brittannië, om uiteindelijk de onhoudbaarheid ervan aan te tonen. Uit woede over deze politiek pleegde de rechts-extremistische Organisation Consul een aantal moorden. In 1921 vermoordde ze minister van Financiën Matthias Erzberger en een jaar later minister van Buitenlandse Zaken Walther Rathenau.

Om de binnenlandse spanningen te verminderen, besloot Duitsland in 1922 de herstelbetalingen eenzijdig te beëindigen. Met als gevolg dat de internationale spanningen hoog opliepen. Als represaille voor het uitblijven van de Duitse betalingen bezette Frankrijk het Ruhrgebied.
 

‘Boze Grieken verwijzen naar naziverleden’

De Amerikanen schoten te hulp. Ze leenden de Duitsers geld om hun oorlogsschulden af te betalen, omdat ze Duitsland beschouwden als een belangrijk machtsblok tegen het communistische Rusland. Tot de crash van Wall Street in 1929 bracht dit enige rust. Maar toen ook banken uitstel van betaling vroegen, werd tijdens de Conferentie van Lausanne in 1931 een punt gezet achter de herstelbetalingen. Dit verdrag kwam eigenlijk te laat, want het voorkwam niet dat de nationaal-socialistische Adolf Hitler de gevoelens van onvrede in Duitsland kon kanaliseren en aan de macht kwam.

Na de Tweede Wereldoorlog werd met Duitsland in 1953 een overeenkomst gesloten over schadebetalingen, waarbij de nog uitstaande vooroorlogse schulden waren inbegrepen. In 1988 waren de aflossingen aan de Verenigde Staten grotendeels voldaan. In het verdrag dat werd gesloten bij de hereniging van de twee Duitslanden, in 1990, werd niet langer gerept over de herstelbetalingen, waarbij de schulden de facto waren kwijtgescholden.

Het tekent de verziekte sfeer dat de Grieken het naziverleden nu weer hebben opgerakeld en zeggen dat de Duitsers hun nog herstelbetalingen van de schade uit de Tweede Wereldoorlog schuldig zijn. Poetin heeft de Griekse premier inmiddels uitgenodigd in Moskou om op 9 mei de Russische overwinning op Hitler te vieren.

Je zou kunnen zeggen dat het momentum om Griekenland te hulp te schieten eigenlijk gepasseerd is. Vorig jaar waren de Grieken nog bereid aan de Europese eisen te voldoen. Het was toen misschien verstandig geweest een nieuwe betalingsregeling te treffen. Nu moeten de noordelijke landen onderhandelen met een land dat helemaal niet meer wil meewerken.’
 

 
 
 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer