De VOC-vlag die jarenlang wapperde op de replica van het achttiende-eeuwse schip bij het Scheepvaartmuseum in Amsterdam, keert definitief niet terug. Ter vervanging hebben kunstenaars een vlag ontworpen die verwijst naar Afrika en het koloniaal verleden. De PVV heeft hierover Kamervragen gesteld. Maar kunstenaar Raul Balai vindt dat het museum nog niet ver genoeg gaat. ‘Het schip kan niet in de publieke ruimte blijven liggen.’
Tijdens de expositie Decoding the Atlantic World in 2022 werd de VOC-vlag al tijdelijk vervangen door een doek van kunstcollectief Sites of Memory. Die nieuwe vlag bestaat uit een combinatie van signaalvlaggen in pan-Afrikaanse kleuren. Hoewel het nagebouwde schip Amsterdam een Oost-Indiëvaarder was, past het kunstproject met Afrikaanse kleuren volgens het museum bij het VOC-schip, omdat de expositie over koloniale geschiedenis in het algemeen ging.
Meer historisch nieuws lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
De VOC-vlag was na de expositie nog even op het schip te zien, maar verdwijnt nu voorgoed. Dankzij de samenwerking met kunstenaars is het museum met een kritischere blik naar VOC-symbolen in de publieke ruimte gaan kijken. ‘We vinden het belangrijk om, wanneer het VOC-logo zichtbaar is, daarbij context te kunnen bieden,’ zegt directeur Michael Huijser daarover. ‘Dat lukt niet aan een steiger die zo zichtbaar is, in het midden van de stad. Op het schip zelf kan dat wel: daar vertellen we zowel de oude verhalen over het leven aan boord als over de bouw van de replica, koloniale geschiedenis en het geweld dat daarmee gepaard ging.’
Op sociale media verschenen verbolgen reacties op het weghalen van de VOC-vlag. In de ogen van sommige Twitteraars is het een voorbode van het verwijderen van het hele schip. Maar volgens het museum is daar geen sprake van. ‘Het is juist belangrijk om de Amsterdam te behouden en daarmee de geschiedenis vanuit verschillende kanten te belichten.’
Daar denkt kunstenaar Raul Balai, die met kunstcollectief Sites of Memory de alternatieve vlag ontwierp voor het schip, anders over. Hij zegt dat het hoog tijd was dat de VOC-vlag verdween, maar ziet het slechts als een eerste stap. ‘De replica is niet alleen een educatief object, het staat ook symbool voor de verheerlijking van het koloniaal verleden. Het is niet passend dat kinderen daar piraatje op spelen.’
Balai ziet uiteindelijk maar één oplossing: de replica moet de Amsterdamse haven uit. ‘Ik zou het net zo ongepast vinden om bij een Duits militair museum een replica van een trein neer te zetten die tijdens de Holocaust is gebruikt. En dat kinderen daar vervolgens treinmachinist op gaan spelen.’
