Home Kijkgaatjes

Kijkgaatjes

  • Gepubliceerd op: 17 maart 2004
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Leendert P. Louwe Kooijmans
  • 2 minuten leestijd

In twaalf hoofdstukken en een epiloog beschrijft Theo Toebosch evenzoveel spraakmakende opgravingen in Nederland; als eerste die van Caspar Reuvens op het landgoed Arentsburg in 1827-1834, en als laatste die in het tracé van de Betuweroute bij Hardinxveld in 1997-1998. ‘De hoofdstukken zijn te vergelijken,’ zegt Toebosch, ‘met de proefsleuven die archeologen trekken. Het zijn kijkgaatjes, die in combinatie met elkaar een beeld geven van hoe het is gegaan.’


Toebosch heeft zich door interviews, archief- en literatuurstudie zeer goed over zijn onderwerpen geïnformeerd. Hij geeft tal van aardige, niet eerder beschreven details en is bovendien een boeiend verteller. Zo ontstaan er twaalf kostelijke petites histoires die ons meenemen naar de archeologische veldpraktijk in opeenvolgende perioden. Toebosch, zelf archeoloog, kijkt er toch als buitenstaander naar. Zijn grootste aandacht betreft niet zozeer de ontwikkeling van het vak, maar veeleer de spelers op de archeologische bühne.
Dat was lange tijd een klein wereldje, bevolkt door kleurrijke, eigenzinnige figuren. Het is dan ook niet verwonderlijk dat een hele reeks controverses en misstanden centraal staat in de hoofdstukken. Dat maakt het boek buitengewoon amusant, maar het is misschien toch niet helemaal representatief voor de geschiedenis van het vak.
Met name de meer positieve kant van de medaille ontbreekt in Toebosch’ werk. Lange tijd is met heel weinig mensen gestalte gegeven aan de archeologie in ons land. Bij alle krapte van middelen is er buitengewoon veel werk verzet. Doen wij deze archeologen geen onrecht als we ze beoordelen met de maatstaven van onze tijd?
De archeologische wereld is anders geworden: véél groter en met een duidelijker scheiding van taken (monumentenzorg, publieke presentatie, opleiding en onderzoek) dan een tiental jaren geleden. Wetenschappelijk tellen we internationaal best mee en recentelijk vielen twee proefschriften nog in de prijzen.
Maar dit zijn slechts kanttekeningen in de marge. Toebosch geeft ons een zeer onderhoudende en informatieve kijk in het in het verleden toch wel wat bekrompen archeologische wereldje, vol persoonlijke controverses en nauwelijks te realiseren ambities.

Leendert Louwe Kooijmans is emeritus hoogleraar archeologie aan de Universiteit van Leiden.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer
Jager met jachthonden
Jager met jachthonden
Beeldessay

Nederlanders maken zich al eeuwen druk over de jacht

Tijdens een jachtpartij schoten edelen van de Republiek onbelemmerd vele dieren. Eind achttiende eeuw kwam daar steeds meer verzet tegen. Maar niet uit dierenliefde. Het was een verslavend tijdverdrijf. Met een horde achter het wild aan stuiven of juist in je eentje dieren besluipen. Te paard, ondersteund door jachthonden of valken, schoten jagers ‘edel wild’,...

Lees meer