Home Joke E. Korteweg, Kaperbloed en koopmansgeest. ‘Legale zeeroof’ door de eeuwen heen

Joke E. Korteweg, Kaperbloed en koopmansgeest. ‘Legale zeeroof’ door de eeuwen heen

  • Gepubliceerd op: 26 juni 2006
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Vibeke Roeper
  • 2 minuten leestijd

Een boek over kaapvaart, de legale vorm van zeeroof, gaat vanzelfsprekend ook over de illegale vorm ervan: piraterij. Het onderscheid is namelijk niet zelden schimmig. Wat vanuit het perspectief van de ene natie een legale vorm van verzet en oorlogsinzet was, was dat volgens de aangevallen partij niet altijd. Zo gaven de Staten-Generaal tijdens de Tachtigjarig Oorlog kaperbrieven uit om Spaanse schepen te veroveren. Maar Spanje erkende de Republiek niet en beschouwde de Nederlandse kapers als criminelen en terroristen – als piraten dus, die de doodstraf verdienden als ze gepakt werden.



Daar staat tegenover dat het er bij de meeste gevallen van legale zeeroof zeer gemoedelijk aan toeging. Naties die elkaar erkenden, wikkelden een kaping volgens onderlinge afspraken af. De overvallen bemanning had daardoor weinig te vrezen. Kaapvaart was voor veel koopvaardijreders in oorlogstijd een aantrekkelijk alternatief voor de handelsvaart.

Zij konden om een kaper- of commissiebrief vragen: een vergunning om vijandelijke schepen te overvallen en de lading te confisqueren. Een prijshof onderzocht vervolgens of men zich aan de regels had gehouden en of schip en lading als ‘goede prijs’ geveild mochten worden. Was alles in orde, dan kregen de reder en de bemanning van het kaperschip hun deel.

Kaperbloed en koopmansgeest beschrijft de geschiedenis van de zeeroof, van de Oudheid tot de tegenwoordige tijd, aan de hand van een bonte verzameling van feiten en anekdotes. De auteur ontleende die aan vele tientallen bronnen, variërend van moderne studies tot populaire liedjes, eigentijdse pamfletten en historieverhalen.

De vele details ontnemen enigszins het zicht op de grote lijnen in het verhaal. Als in de epiloog de balans wordt opgemaakt van een kleine 3000 jaar kaapvaart, is het verband tussen de zeerovers bij Homerus, de Duinkerker kapers, boekanier Dieuwertje uit Harlingen en hedendaagse piraten uit Singapore ver te zoeken.

De conclusie dat elke generatie de zeerovers krijgt die zij verdient, steekt dan ook wat mager af tegen de bronnenrijkdom die de basis was voor dit ambitieuze boek. Kaperbloed en koopmansgeest laat zich daarom het best lezen als een lange reeks verrassende inkijkjes in een wereld die nog steeds tot ieders verbeelding spreekt.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer